Maria Grzegorzewska (1887–1967) – pioneer of specialist education in Poland. Scientific and organizational achievements
DOI:
https://doi.org/10.24917/20811861.22.10Keywords:
Maria Grzegorzewska, State Institute of Special Pedagogy, special education teacher education, scientific and writing activities, pedeutology, bibliotherapyAbstract
Grzegorzewska was involved in creative special education in Poland. Content considerations are based on the analysis method. In an article regarding, among others, sources and non-printed and representative for the research issues discussed (compact, journals). The text was prepared based on explanatory research, which is included in the selection, description and explanation of written text.
References
Antoszewska B., Nauczyciele szkół zorganizowanych w podmiotach leczniczych – teoretyczna i empiryczna analiza zagadnienia, „Szkoła Specjalna” 2021, nr 2, s. 85–100.
Balcerek M., Dzieje opieki nad dzieckiem w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem kształcenia dzieci upośledzonych umysłowo, Warszawa 1977.
Baley S., Dr Maria Grzegorzewska. Psychologia niewidomych, „Polskie Archiwum Psychologii” 1932, nr 1, s. 342–344.
Biblioterapia. Z zagadnień pomocy niepełnosprawnym użytkownikom książki, red. M. Fedorowicz, T. Kruszewski, Toruń 2007.
Biogram Marii Grzegorzewskiej, „Szkoła Specjalna” 1964, nr 2, s. 68–86.
Biuletyn Komisji Absolwentów Państwowego Instytutu Nauczycielskiego w Warszawie 1930–1936, Warszawa 1963.
Borecka I., Biblioterapia – nowa szansa książki, Olsztyn 1992.
Borecka I., Biblioterapia. Przewodnik metodyczny dla studentów bibliotekoznawstwa i in
formacji naukowej, Olsztyn 1991.
Borecka I., Wontorowska-Roter S., Biblioterapia w edukacji dziecka niepełnosprawnego intelektualnie, Wałbrzych 2003.
Czarnecka I., Rozwój szkolnictwa specjalnego w latach 1918–1939: realia i oczekiwania, Warszawa 2021.
Doroszewska J., Dorobek Instytutu Pedagogiki Specjalnej w zakresie teorii i praktyki pedagogiki specjalnej, [w:] 50-lecie Państwowego Instytutu Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej 1922–1972, Warszawa 1972, s.14–43.
Doroszewska J., Fragmenty bibliografii Marii Grzegorzewskiej, „Ruch Pedagogiczny” 1964, nr 6, s. 8–18.
Doroszewska J., O Instytucie Pedagogiki Specjalnej i jego twórcy Marii Grzegorzewskiej, Warszawa 1963.
Drozdowicz K., Maria Grzegorzewska w moich wspomnieniach, [w:] Wspomnienia o Marii Grzegorzewskiej, wybór i oprac. U. Eckert, M. Gawarecka, Warszawa 1989, s. 125–126.
Fedorowicz M., Specjalne materiały czytelnicze dla osób niepełnosprawnych. Zarys dziejów – formy – obieg społeczny, Toruń 2002.
Gasik W., Ewolucja edukacji specjalnej, [w:] Edukacja osób niepełnosprawnych, red. A. Hulek, Warszawa 1993.
Głodkowska J., Lewandowska-Tarasiuk E., (Nie) ulotne myśli Marii Grzegorzewskiej. Książka do pisania, Kraków 2022.
Gostyńska D., Terapia czytelnicza, „Bibliotekarz” 1977, nr 3, s. 65–70.
Górska W., Dostęp i identyfikacja nowoczesnych technologii usprawniających jakość życia osób z niepełnosprawnością w świetle badań,„Szkoła Specjalna 2023”, nr 4, s. 259–275.
Grzegorzewska M., Analiza wartości rewalidacyjnych metody „ośrodków pracy”, „Szkoła Specjalna” 1957, nr 1, s. 6–32.
Grzegorzewska M., Dążenia rozwojowe i zagadnienia niepokojące w pedagogice specjalnej krajów języka francuskiego na Zachodzie,„Szkoła Specjalna” 1961, nr 2, s. 65–81.
Grzegorzewska M., Głuchociemni, Warszawa 1928.
Grzegorzewska M., Józefa Joteyko, Warszawa 1928.
Grzegorzewska M., Kształcenie nauczycieli-wychowawców, „Kwartalnik Pedagogiczny” 1963, nr 2, s. 25.
Grzegorzewska M., Listy do młodego nauczyciela. Cykl I–III, Warszawa 1996.
Grzegorzewska M., Metodyka nauczania i wychowania dzieci niewidomych, „Szkoła Specjalna” 1928/29, nr 3–4, s. 186–188.
Grzegorzewska M., Nauczyciel w chwili obecnej, 1933/34, „Ruch Pedagogiczny”, nr 3, s. 77–82.
Grzegorzewska M., Niewidomi, którzy odzyskali wzrok, „Szkołą Specjalna” 1927/28, nr 2, s. 72–80.
Grzegorzewska M., Nowe drogi w nauczaniu głuchoniemych, „Szkoła Specjalna” 1932/33, nr 1, s. 1–14.
Grzegorzewska M., O konieczności zorganizowania specjalnego szkolnictwa dla dzieci anormalnych w Polsce, „Roczniki Polskiej Ligi Nauczania” 1918, nr 3–4, t. 1, s. 107–119.
Grzegorzewska M., Orientowanie się niewidomych w przestrzeni, „Szkoła Specjalna”1926/27, nr 4, s. 197–204.
Grzegorzewska M., Państwowy Instytut Pedagogiki Specjalnej w Warszawie, „Szkoła Specjalna” 1924, nr 1, s. 15–21.
Grzegorzewska M., Państwowy Instytut Pedagogiki Specjalnej w Warszawie, „Szkoła Specjalna” 1928/29, nr 3–4, s. 149–169.
Grzegorzewska M., Państwowy Instytut Pedagogiki Specjalnej w Warszawie, „Szkoła Specjalna” 1928/29, nr 3–4, s. 191–193.
Grzegorzewska M., Państwowy Instytut Pedagogiki Specjalnej. Losy wojenne i odbudowa Państwowego Instytutu Pedagogiki Specjalnej, „Szkoła Specjalna” 1946/47, nr 1, s. 6–12.
Grzegorzewska M., Prace wychowawcze w zakresie pedagogiki specjalnej w 20-leciu PRL, „Szkoła Specjalna” 1964, nr 4, s. 214–230.
Grzegorzewska M., Przygotowanie nauczycieli do chwili obecnej, „Chowanna” 1937, nr 9, s. 385–396.
Grzegorzewska M., Psychologia niewidomych, Warszawa 1930.
Grzegorzewska M., Roczne studium dla Sędziów dla Nieletnich przy PIPS, „Szkoła Specjalna” 1963, nr 1, s. 92–96.
Grzegorzewska M., Sądy dla nieletnich jako jeden z czynników profilaktyki przestępczości i projekty reform w tej dziedzinie, „Szkoła Specjalna” 1929/30, nr 4, s. 213–232.
Grzegorzewska M., Struktura psychiczna czytania wzrokowego i dotykowego, „Polskie Archiwum Psychologii” 1926/27, nr 1, s. 107–121.
Grzegorzewska M., Struktura psychiczna tzw. „zmysłu przeszkód” niewidomych, „Szkoła Specjalna” 1925/26, nr 4, s. 193–203.
Grzegorzewska M., Struktura wyobrażeń surogatowych u niewidomych, „Polskie Archiwum Psychologii” 1926/27, nr 2/4, s. 301–324.
Grzegorzewska M., Studium na temat rozwoju uczuć estetycznych. Badania z zakresu estetyki eksperymentalnej prowadzone wśród uczniów szkół brukselskich, tłum. H. Lubicz- -Trawkowska, Warszawa 2012.
Grzegorzewska M., Szkic pogadanek dla głuchoniemych, „Szkoła Specjalna” 1926/27, nr 1, s. 1–9.
Grzegorzewska M., Szkolnictwo specjalne, [w:] Encyklopedia wychowania, red. S. Łempicki, W Gottlieb, B. Suchodolski, t. 3, z. 1, Warszawa 1937/38.
Grzegorzewska M., Z notatek o nauczycielu-wychowawcy, „Szkoła Specjalna” 1957, nr 3, s. 147–153.
Grzegorzewska M., Zjawisko kompensacji u niewidomych i głuchych, „Zeszyty Problemowe Nauki Polskiej” 1959, t. 16, s. 38–85.
Grzegorzewska M., Znaczenie psychopedagogiki dziecka anormalnego w studiach nauczyciela, „Ruch Pedagogiczny” 1921, nr 1–3, s. 10-15.
Grzegorzewska M., Znaczenie wychowawcze osobowości nauczyciela, „Chowanna” 1937/38, nr 1/5, s. 13–18.
Grzegorzewska M., Znaczenie wychowawcze osobowości nauczyciela, [w:] tejże, Wybór pism, Warszawa 1964.
Han-Ilgiewicz N., Maria Grzegorzewska, [w:] Wspomnienia o Marii Grzegorzewskiej, wybór i oprac. U. Eckert, M. Gawarecka, Warszawa 1989, s. 137–138.
Hellmann J., Szkoły i zakłady dla dzieci anormalnych jako kwestia społeczna oraz projekt sieci szkół specjalnych na terenach Rzeczypospolitej w związku z materiałami statystycznymi, Warszawa 2021.
Historia nauki polskiej, t. V: 1918–1951, red. B. Suchodolski, Wrocław 1992.
Hryniewicka A., Maria Grzegorzewska – psychologia wobec niepełnosprawności, [w:] Najwybitniejsze kobiety w psychologii XX wieku, red. S. Volkmann-Raue, H.E. Lück, Gdańsk 2015, s. 351–357.
Hryniewicka A., W stronę człowieka… O odwadze twórczego myślenia Marii Grzegorzewskiej, Warszawa 2022.
Hryniewicka A., Warszawskimi śladami Marii Grzegorzewskiej, „Szkoła Specjalna” 2002, nr 3, s. 165–177.
Jaroszewski Z., Maria Grzegorzewska w historii polskiej nauki, „Szkoła Specjalna” 1967, nr 3, s. 217–223.
Jezierska E., Obserwacje nad rozwojem głuchociemnej Krystyny Hryszkiewicz, Warszawa 1963.
Kirejczyk K., Działalność związkowa i społeczna Marii Grzegorzewskiej, [w:] Maria Grzegorzewska. Materiały z sesji naukowej 7 XI 1969 r., red. J. Doroszewska, M. Falski, R. Wroczyński, Warszawa 1972.
Kotowicz J., Kompetencje w polskim języku migowym i umiejętność rozumienia czytanego tekstu u uczniów głuchych, „Szkoła Specjalna” 2020, nr 3, s. 165–174.
Krauze B., Bibliografia prac Marii Grzegorzewskiej i publikacji o niej (1916–1993), [w:] Maria Grzegorzewska. Pedagog w służbie dzieci niepełnosprawnych, red. E. Żabczyńska, Warszawa 1995, s. 196–224.
Krauze B., O Marii Grzegorzewskiej wspomnienie, „Szkoła Specjalna” 1983, nr 4, s. 243-251.
Krauze B., Publikacje o Marii Grzegorzewskiej, „Szkoła Specjalna” 1971, nr 1, s. 60–65.
Kulbaka J., Dudek M., Szkice z dziejów kształcenia specjalnego. Skala i konsekwencje zbrodniczych ideologii względem niepełnosprawności w XX wieku, „Forum Pedagogiczne” 2022, nr 1, s. 71–86.
Kulbaka J., Kształcenie specjalne w dwudziestoleciu międzywojennym. Twórczynie pedagogiki specjalnej, „Forum Pedagogiczne” 2019, s. 78–101.
Kulbaka J., Maria Grzegorzewska – pionierka polskiej pedagogiki specjalnej. Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej – najstarsza uczelnia pedagogiczna w Polsce. Wspomnienia o Marii Grzegorzewskiej, „Kronika Sejmowa” 2022, nr 37 (942), s. 142–168.
Kulbaka J., Niepełnosprawni. Z dziejów kształcenia specjalnego, Warszawa 2012.
Kulbaka J., Special education in Poland (until 1989) historical perspective, [w:] Interdisciplinary Contents of Special Pedagogy, nr 27, red. I. Chrzanowska, Poznań 2019.
Kulbaka J., Więziennictwo w Królestwie Polskim w I połowie XIX w. ze szczególnym uwzględnieniem Kodeksu Karzącego z 1818 roku, „Resocjalizacja Polska” 2021, nr 2.
Kulbaka J., Wskazania Marii Grzegorzewskiej z 1918 r. w sprawie szkolnictwa specjalnego. Geneza i działalność Państwowego Instytutu Pedagogiki Specjalnej (1922–1976), „Szkoła Specjalna” 2023, nr 2, s. 85–97.
Lipkowski O., Wyższa Szkoła Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie 1922–1982, Warszawa 1983.
Maria Grzegorzewska (1888–1967). Nota biograficzna, „Szkoła Specjalna” 1967, nr 3, s. 207–217.
Maria Grzegorzewska. Materiały z sesji naukowej 7 XI 1969 r., red. J. Doroszewska, M. Falski, R. Wroczyński, Warszawa 1972.
Maria Grzegorzewska. Pedagog w służbie dzieci niepełnosprawnych, red. E. Żabczyńska, Warszawa 1995.
Nurowski E., Działalność społeczna, [w:] Maria Grzegorzewska. Pedagog w służbie dzieci niepełnosprawnych, red. E. Żabczyńska, Warszawa 1995, s. 82–86.
Okoń W., Wizerunki sławnych pedagogów polskich, Warszawa 2000.
Pamiętnik Państwowego Instytutu Nauczycielskiego, red. W. Radwan, Warszawa 1934.
Ryll H., Stan szkolnictwa specjalnego w ostatnim piętnastoleciu, „Szkoła Specjalna” 1938/39, nr 1–2, s. 147–157.
Sprawozdanie z I Polskiego Zjazdu Nauczycieli Szkół Specjalnych, „Szkoła Specjalna” 1925, nr 2, s. 69–124.
Sprawozdanie z II Polskiego Zjazdu Nauczycieli Szkół Specjalnych, „Szkoła Specjalna” 1934/35, nr 1, s. 49–269.
Szeroczyńska M., Dostępność cyfrowa stron internetowych podmiotów publicznych dla osób z niepełnosprawnościami, „Szkoła Specjalna” 2021, nr 3, s. 223–236.
Tomasiak E., Przyjaźń w pedagogice Marii Grzegorzewskiej, „Przegląd Historyczno-Oświatowy” 2004, nr 3–4, s. 89–94.
Tomasik E., Czytelnictwo i biblioterapia w pedagogice specjalnej, Warszawa 1992.
Tomasik E., Kornet G., Zagadnienia pedagogiki specjalnej w literaturze. Przewodnik bibliograficzny, Warszawa 1986.
Tomasik E., Maria Grzegorzewska – człowiek i dzieło, „Przegląd Historyczno- Oświatowy” 2009, nr 1–2, s. 224–230.
Tomasik E., Marii Grzegorzewskiej listy do przyjaciół, Warszawa 2002.
Tomasik E., Ocalić od zapomnienia. Maria Grzegorzewska w relacjach ze współczesnymi, Warszawa 1998.
Wawrzynowski M., Opieka wychowawcza nad dziećmi upośledzonymi umysłowo, Warszawa 1931.
Wieckowska E., 100 lat polskiej książki brajlowskiej. Problematyka adaptacji podręczników szkolnych, „Szkoła Specjalna” 2017, nr 1, s. 53–62.
Wieckowska E., Tyflografika, „Szkoła Specjalna” 2009, nr 1, s. 53–65.
Wojnar I., Problematyka estetyczna w myśli Marii Grzegorzewskiej, [w:] Stulecie urodzin Marii Grzegorzewskiej. Materiały sesji naukowej 18 IV 1988, red. E. Dąbrowska, Warszawa 1990, s. 21–29.
Wojtatowicz M., Wykorzystanie tablicy interaktywnej w szkole specjalnej. Cz. VIII, „Szkoła Specjalna” 2013, nr 5, s. 366–375.
Wroczyński R., Maria Grzegorzewska w polskiej myśli pedagogicznej, [w:] Maria Grzegorzewska. Materiały z sesji naukowej 7 XI 1969 r., red. J. Doroszewska, M. Falski, R. Wroczyński, Warszawa 1972, s. 52–53.
Wroczyński R., Maria Grzegorzewska w polskiej myśli wychowawczej, „Szkoła Specjalna” 1970, nr 1, s. 2–9.
Zaorska M., Obraz osoby niepełnosprawnej w bajkach i baśniach warmińskich (w tym w bajkach i baśniach ludowych), „Szkoła Specjalna” 2015, nr 4, s. 260–267.
Zawieyski J., Maria Grzegorzewska, [w:] Wspomnienia o Marii Grzegorzewskiej, wybór i oprac. U. Eckert, M. Gawarecka, Warszawa 1989, s. 14.
Żebrowska M., Maria Grzegorzewska jako psycholog, [w:] Maria Grzegorzewska. Materiały z sesji naukowej 7 XI 1969 r., red. J. Doroszewska, M. Falski, R. Wroczyński, Warszawa 1972, s. 56–76
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 AUPC Studia ad Bibliothecarum Scientiam Pertinentia
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
