Polityczne, kulturowe i społeczne czynniki przemian rynku książki dziecięcej w Polsce na przykładzie wydawnictwa Nasza Księgarnia
DOI:
https://doi.org/10.24917/20811861.20.17Słowa kluczowe:
Nasza Księgarnia Publishing House, publishing market in Poland, children’s literature, children’s publishers, publishers’ strategiesAbstrakt
Poland’s turbulent history, marked by several changes in the political system, has combined with dynamic economic, social, and cultural factors to profoundly affect the operations of all industries, including the publishing sector. This paper outlines the development of Nasza Księgarnia (literally: Our Bookshop), a publishing house founded in 1921 whose one-century- long history perfectly embodies the profound transformations which the Polish market of children’s and young adults’ books has experienced from the moment Poland regained sovereign statehood in 1918, through the communist period and the political transition of 1989, to the beginning of the new millennium. The argument is theoretically underpinned by the framework proposed by Michael Bhaskar (Bhaskar 2013), and the operations of Nasza Księgarnia are examined in terms of its crucial notions of framing, filtering, and amplification. At the same time, Hans Heino-Ewers’s (Heino-Ewers 2009) model of children’s literary communication is applied to highlight the specific role of Nasza Księgarnia as a publisher for children and young adults. These two theoretical tools offer insight into the ways in which political and social changes affected the evolution of the publishing repertoire and the editorial form of the children’s book in Poland throughout and at the turn of the 20th century.
Bibliografia
Bhaskar M., The Content Machine: Towards a Theory of Publishing from the Printing Press to Digital Network, London: Anthem Press, 2013.
Białek J., Literatura dla dzieci i młodzieży w latach 1918–1939. Zarys monograficzny, materiały, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1987.
Bibliografia literatury dla dzieci i młodzieży 1918–1939, edited by B. Krassowska, A. Grefkowicz, Warszawa: Biblioteka Publiczna m. st. Warszawy, 1995.
Biernacka-Licznar K., Jamróz-Stolarska E., Paprocka N., Lilipucia rewolucja. Awangardowe wydawnictwa dla dzieci i młodzieży w Polsce w latach 2000–2015. Produkcja wydawnicza. Bibliografia, Warszawa: Wydawnictwo Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich, 2018.
Bieńkowska B., Książka na przestrzeni dziejów, Warszawa: Centrum Edukacji Bibliotekarskiej, Informacyjnej i Dokumentacyjnej im. Heleny Radlińskiej, 2005.
Boguszewska A., Projekty graficzne pozapodręcznikowego wyboru książek zalecanych do edukacji elementarnej w Polsce w latach 1918–1945, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2013.
Bourdieu P., The Rules of Art: Genesis and Structure of the Literary Field, Stanford: Stanford University Press, 1995.
Bromberg A., Książka i wydawcy, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1958.
Cackowska M., Ideologie dzieciństwa a/i tabu w książkach obrazkowych dla dzieci, “Opuscula Sociologica” 2013, no. 3 (5), pp. 19–30.
Czarnowska M., Ilościowy rozwój polskiego ruchu wydawniczego 1501–1965, Warszawa: Biblioteka Narodowa, 1967.
Ewers H.-H., Fundamental Concepts of Children’s Literature Research. Literary and Sociological Approaches, New York-London: Routledge, 2009.
Gawryluk B., K. Lajborek, M. Korobkiewcz, Znamy się od dziecka. Sto lat Wydawnictwa Nasza Księgarnia, Warszawa: Nasza Księgarnia 2021.
Indrzejczak K., Księgarnia Popularna [in:] Słownik literatury popularnej, edited by T. Żabski, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1994, pp. 193–194.
Jamróz–Stolarska E., One hundred years of illustrated books for children in Poland: an analysis of the publishing market in the years 1918–2018, “History of Education & Children’s Literature” 2020, no. XV/2, pp. 331–353.
Jamróz-Stolarska E., Ilustracja jako komunikat propagandowy w okresie socrealizmu [in:] W poszukiwaniu odpowiedniej formy. Rola wydawcy, typografa, artysty i technologii w pracy nad książką, edited by M. Komza, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2012, pp. 91–104.
Jamróz-Stolarska E., Serie literackie dla dzieci i młodzieży w Polsce 1945–1989. Produkcja wydawnicza i ukształtowanie edytorskie, Warszawa: Wydawnictwo Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich, 2014.
Jankowicz G., Marecki P., PalęckaA., Sowa J., Warczok T., Literatura polska po 1989 roku w świetle teorii Pierre’a Bourdieu. Raport z badań, Kraków: Korporacja Ha!art, 2014.
Klukowski B., Tobera M., W tym niezwykłym czasie. Początki transformacji polskiego rynku książki (1989−1995), Warszawa: Sedno, 2013.
Kondek S., Władza i wydawcy. Polityczne uwarunkowania produkcji książek w Polsce w latach 1944–1949, Warszawa: Biblioteka Narodowa, 1993.
Leszczyński G., Literatura dla młodych odbiorców 1990–2006, “Guliwer” 2007, no. 1, pp. 33–36
Nadolna-Tłuczykont M., Tabu w literaturze dla młodego czytelnika [in:] Literatura dla dzieci i młodzieży, edited by K. Tałuć, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2017, pp. 79–95.
Olczak-Kardas M., Bibliografia wydawnictw zwartych “Naszej Księgarni” Spółki Akcyjnej Związku Nauczycielstwa Polskiego za lata 1921−1939, Kielce: Wydawnictwo Antykwaryczne, 2005.
Olczak-Kardas M., Książki dla dzieci i młodzieży w ofercie wydawniczej ‘Naszej Księgarni’ w latach 1921−1939 [in:] Działalność instytucji wydawniczych na rzecz oświaty i edukacji w XX i pierwszych latach XXI wieku, edited by I. Michalska, G. Michalski, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2014, pp. 71–87.
Paprocka N., Sto lat przekładów dla dzieci i młodzieży w Polsce. Francuska literatura dla młodych czytelników, jej polscy wydawcy i ich strategie (1918–2014), Kraków: Universitas, 2014.
Pół wieku przyjaźni z dzieckiem i szkołą 1921–1971, edited by S. Aleksandrzak, Warszawa: Nasza Księgarnia, 1972.
Rogoż M., Czasopisma dla dzieci i młodzieży Instytutu wydawniczego “Nasza Księgarnia” w latach 1945–1989. Studium historycznoprasowe, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, 2009.
Rogoż M., Działalność ‘Naszej Księgarni’ w czasie drugiej wojny światowej, “Ann. Acad. Paedag. Crac., Stud. Bibl. Sci. Pertin.” 2010, no. 8, pp. 75–82.
Rogoż M., Polska literatura dla dzieci i młodzieży w okowach cenzury. Oceny wydawnicze książek z lat 1948-1956, ”Roczniki Biblioteczne” 2012, no. 56, pp. 55-81.
Rogoż M., Wydawcy literatury dla dzieci i młodzieży (1945–1989), [in:] Literatura dla dzieci i młodzieży (1945–1989), edited by K. Heska-Kwaśniewicz, K. Tałuć, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2013, pp. 352–383.
Rogoż M., Wydawnictwo ‘Nasza Księgarnia’ – powstanie i rozwój do 1939 roku, “Ann. Acad. Paedag. Crac., Stud. Bibl. Sci. Pertin.” 2008, no. 6, p. 3-–20.
Ruch wydawniczy w liczbach 1972–1992, Warszawa: Biblioteka Narodowa. Instytut Bibliograficzny, 1973–1993.
Słownik literatury dziecięcej i młodzieżowej, edited by B. Tylicka, G. Leszczyński, Wrocław-Warszawa-Kraków: Wydawnictwo Ossolineum, 2003.
Tabu w literaturze i sztuce dla dzieci, edited by B. Sochańska, J. Czechowska, Poznań: Media Rodzina, 2012.
Tokarczyk A., Kalinowska M., Zarabiamy na każdej książce, interview by K. Frołow, “Magazyn Literacki” 2005, no. 2, pp. 26–27.
Tokarczyk M., A jednak mi żal..., interview by K. Iwanicka, “Guliwer” 1997, no. 2, pp. 11–14.
Tokarczyk M., Nie tylko klasyka, interview by I. Jankowska-Woźniak, “Nowe Książki” 1996, no. 12, pp. 74–75.
Maciejewicz P., Stulatka pracująca dla dzieci. Książki Naszej Księgarni kupują świadome matki, Wyborcza.pl, December 27, 2018. https://wyborcza.pl/7,155287,24290214,stulatka-pracujaca-dla-dzieci-ksiazki-naszej-ksiegarni-kupuja.html
Wincencjusz-Patyna A., Stacja ilustracja. Polska ilustracja książkowa 1950–1980. Artystyczne kreacje i realizacje, Wrocław: Akademia Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta/Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego, 2008.
Zając M., Książki edukacyjne w natarciu?, “Książki dla Dzieci i Młodzieży” dodatek bezpłatny do “Magazynu Literackiego Książki” 2019, no. 5, pp. 5–9.
Zając M., Raport o książce dla dzieci i młodzieży, Warszawa: Biblioteka Analiz, 2006.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 AUPC Studia ad Bibliothecarum Scientiam Pertinentia
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
