Wychowanie obywatelsko-patriotyczne na łamach czasopisma „Dziś i Jutro” w okresie międzywojennym

Autor

  • ks. Piotr Jaworski Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
  • Paweł Juśko Uniwersytet Rzeszowski

DOI:

https://doi.org/10.24917/20811861.20.31

Słowa kluczowe:

magazine for youth “Dziś i Jutro”, civic and patriotic education, Polish Ursulines, pedagogical thought, Polish youth press in the interwar period, educational doctrines in the Second Polish Republic

Abstrakt

Dziś i Jutro (Today and Tomorrow) was a magazine for female youths that was published by the Ursuline Sisters. In 1919, the magazine was associated with the Union of Polish Ursulines; and in 1936, it was affiliated with the Roman Union of the Order of St. Ursula. The magazine was published until 1937, and its initiator was Sister Cecylia Łubieńska, later named superior general. The editors in chief were the following Ursuline Sisters: Julia Felicja Bronikowska (1925-1933), Zofia Zakrzewska (1933-1936), Jadwiga Szarska (1936-1937). The magazine was published in Kraków (1925-1936), and later in Poznań. It was a monthly publication; although from 1926-1927, an attempt was made to transform it into a biweekly. In total, thirteen volumes of this magazine were published.
In this article, the content containing civic and patriotic values published in Dziś i Jutro was analyzed. Research has proven that this type of content was one of the main messages of the magazine. Civic and patriotic content was published more in the 1920s than in the 1930s. Additionally, lyrical and poetic texts, stories, novels in episodes, literary works, reports, speeches, and theatrical plays were also published. Their authors were university lecturers, writers, poets, artists, educators, and nuns, as well as students schooled by the Ursuline Sisters. The topics of the magazine contents varied, but the dominant topics were historical articles, biographies on distinguished Polish women, texts devoted to the heritage of Polish culture, folk traditions and customs, architectural monuments, nature, and native geography, social activities of youth organizations, and issues of Polish emigration. In these subjects, the value of good works for the motherland was often emphasized. This idea gained even greater importance in connection with the evolution of the Polish educational system towards the doctrine of state education that was introduced by the political camp of Marshal Józef Piłsudski. In the 1930s, the magazine also published articles related to the cult of Marshal J. Piłsudski. The analysis of the source material also showed the presence of other topics with civic and patriotic overtones that were related to economics, economic education, as well as the religious and moral formation of young girls.

Bibliografia

Materiały archiwalne (źródła i opracowania)

Archiwum Prowincjonalne Zgromadzenia Sióstr Urszulanek Unii Rzymskiej Prowincji

Polskiej w Krakowie (APUUR).

Barthel de Weydenthal M. B., Nasza myśl pedagogiczna w ciągu 20-lecia od 1920-1949, Rybnik 1951, s. 30, mps.

Sochacka M. J., Wartości wychowawcze urszulińskiego czasopisma dla młodzieży „Dziś i Jutro” (1925-1937). Studium z psychologii wychowawczej, Lublin 1972, mps pracy doktorskiej.

Archiwum Domu Tarnowskiego Sióstr Urszulanek (AT)

Zespół akt Zgromadzenia Sióstr Urszulanek w Tarnowie

Dziś i Jutro. Miesięcznik Ilustrowany dla młodzieży, red. Kraków, ul. Starowiślna 11, R. I. 1925, s. 336 - sygn. A.VI. 5-1.

Dziś i Jutro. Miesięcznik Ilustrowany dla młodzieży, red. Kraków, ul. Starowiślna 11, R. II. 1926 - sygn. A.VI. 5-2.

Dziś i Jutro. Miesięcznik Ilustrowany dla młodzieży, red. Kraków, ul. Starowiślna 11, R. III. 1927 - sygn. A.VI. 5-3.

Dziś i Jutro. Miesięcznik Ilustrowany dla młodzieży, red. Kraków, ul. Starowiślna 11, R. IV. 1928 - sygn. A.VI. 5-4.

Dziś i Jutro. Miesięcznik Ilustrowany dla młodzieży, red. Kraków, ul. Starowiślna 11, R. VI. 1929/1930 - sygn. A.VI. 5-5.

Dziś i Jutro. Miesięcznik Ilustrowany dla młodzieży, red. Kraków, ul. Starowiślna 11, R. VII. 1930/1931 - sygn. A.VI. 5-6.

Dziś i Jutro. Miesięcznik Ilustrowany dla młodzieży, red. Kraków, ul. Starowiślna 11, R. VIII. 1931/1932 - sygn. A.VI. 5-7.

Dziś i Jutro. Miesięcznik Ilustrowany dla młodzieży, red. Kraków, ul. Starowiślna 11, R. IX. 1932/1933 - sygn. A.VI. 5-8.

Dziś i Jutro. Miesięcznik Ilustrowany dla młodzieży, red. Kraków, ul. Starowiślna 11, R. X. 1933 - sygn. A.VI. 5-9.

Dziś i Jutro. Miesięcznik Ilustrowany dla młodzieży, red. Kraków, ul. Starowiślna 11, R. XI. 1934/1935 - sygn. A.VI. 5-10.

Dziś i Jutro. Miesięcznik Ilustrowany dla młodzieży, red. Kraków, ul. Starowiślna 11, R. XII. 1935/1936 - sygn. A.VI. 5-11.

Dziś i Jutro. Miesięcznik Ilustrowany dla młodzieży, red. Kraków, ul. Starowiślna 11, R. XIII. 1936/1937 - sygn. A.VI. 5-12.

Biuletyn SS. Urszulanek Prowincji Polskiej OSU, R. I. 1936 i R. II. 1937 oraz Biuletyn sprawozdawczy II Zjazdu Naukowo-Pedagogicznego w Warszawie 1938 r. - sygn. A. IV. 1-24.

Zespół akt szkół oraz innej działalności dydaktyczno-wychowawczej Zgromadzenia Sióstr Urszulanek U. Rz. W Tarnowie

Kronika Szkoły Ćwiczeń III Prywatnego Seminarium Nauczycielskiego Żeńskiego im. św. Anieli SS. Urszulanek w Tarnowie 1931-1940, 1945 - sygn. Sz. C. II-1.

Opracowania

Araszkiewicz F. W., Ideały wychowawcze Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 1978.

Bibliografia katolickich czasopism religijnych w Polsce 1918-1944, red. Z. Zieliński, Lublin 1981.

Banaś B., Dzieje Urszulanek w Polsce, t. 2: Okres przełożeństwa marki Cecylii Łubieńskiej, Lublin 2000.

Bartnicka B., Wychowanie państwowe (do dyskusji nad problemami ideologii wychowawczej sanacji), „Rozprawy z Dziejów Oświaty” 1972, t. 15, s. 61-132.

Czerwiński S., O ideał wychowawczy szkoły polskiej, „Oświata i Wychowanie” 1929, z. 4, s. 341-358.

Faber-Hojnacka A., Czasopisma krakowskie dla młodzieży w dwudziestoleciu międzywojennym, Kraków 1995.

Jakubiak K., Idea wychowania obywatelskiego w polskiej myśli pedagogicznej przełomu XIX i XX wieku oraz okresu II Rzeczypospolitej, „Chowanna” 1998, t. 2, s. 62-71.

Jakubiak K., Praca jako podstawa twórcza obywatela w polskiej myśli filozoficznej i pedagogicznej czasów nowożytnych, „Szkoła - Zawód - Praca” 2015, nr 9, s. 11-27.

Jakubiak K., Wychowanie państwowe jako ideologia wychowawcza sanacji. Kształtowanie i upowszechnianie w periodycznych wydawnictwach społeczno-kulturalnych i pedagogicznych, Bydgoszcz, 1994.

Juśko E., Niedojadło A., Uroczystości w szkołach Okręgu Szkolnego Krakowskiego jako element kształtowania świadomości narodowej, patriotycznej, moralno-religijnej i obywatelskiej w II Rzeczypospolitej, Toruń 2018.

Klich E. D., Szkoły Sióstr Urszulanek Unii Rzymskiej w okresie polski Ludowej (1945-1962), Lublin 2017.

Konopka H., Między wychowaniem narodowym a wychowaniem państwowym w programach nauczania historii szkoły powszechnej (1918-1939), „Annales Academiae Pae-dagogicae Cracoviensis. 29, Studia ad Institutionem et Educationem Pertinentia” 2005, nr 1, s. 115-123.

Kosiński W., Pedagogika. Podręcznik dla wychowańców i nauczycieli, Poznań-Warszawa 1920.

Kotowska A., Presja i opór. Urszulanki Unii Rzymskiej w PRL, Kraków 2016, [on-line:] https://www.osu.pl/uploadfiles/materialy/presja_i_opor_a_kotowska.pdf -14.05.2022.

Magiera E., Teoretyczne podstawy wychowania państwowego w Polsce okresu międzywojennego (zarys problematyki), „Forum Pedagogiczne” 2019, t. 9, nr 1, s. 125-137.

Naglik I., Inwentarz Zespołu Kuria Generalna Urszulanek Unii Polskiej [1871] 1919-1936 [1956], „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 2011, t. 95, s. 187-245.

Niedojadło A., Wychowanie narodowe i państwowe w szkołach powszechnych Okręgu Szkolnego Krakowskiego w latach 1918-1939, Lublin-Tarnów 2013.

Olechowska P., Prasa szkolna - teoria, funkcje, tematyka. Analiza na przykładzie województwa pomorskiego, Szczecin 2015.

Rogozińska A., Edukacja w szkołach urszulanek na ziemiach polskich w XIX i XX wieku, [w:] Edukacja w szkołach urszulińskich (XVII-XX wiek), red. U. Borkowska, Lublin 2012.

Rogozińska A., Szkoły Sióstr Urszulanek w Tarnowie w latach 1877-1953, Lublin 2002.

Socha I., Czasopisma młodzieży szkolnej w Polsce 1918-1930, Katowice 1986.

Socha I., Czasopisma dla młodzieży - literatura piękna - wychowanie literackie (19181939), Katowice 1990.

Stolarczyk M., Wychowanie państwowe w Drugiej Rzeczypospolitej w świetle programów szkolnych (po wprowadzeniu reformy oświatowej z 1932 roku), „Lubelski Rocznik Pedagogiczny” 2018, t. 37, z. 3, s. 215-235.

Wodzińska I., Obraz kobiecego gospodarstwa domowego w przedwojennych poradnikach Juliuszowej Albinowskiej, [w:] Prowincja galicyjska wokół I wojny światowej, red. T. Pudłocki, A. S. Więch, Przemyśl 2014, s. 23-31.

Zaleska Z., Czasopisma kobiece w Polsce (materiały do historii czasopism). Rok 1818-1937, Warszawa 1937.

Zielińska K. E., Treści oraz cele wychowawcze magazynów szkolnych dwudziestolecia międzywojennego na podstawie pism szkół żeńskich „Dziś i Jutro” oraz „Młodzieńczy Lot”, „Zeszyty Prasoznawcze” 2020, t. 63, nr 4, s. 107-121.

Zydek S., Urszulanki Serca Jezusa Konającego we Wrocławiu - 50 lat służby i radości, „Łódzkie Studia Teologiczne” 2015, t. 24, nr 3, s. 89-114.

Pobrania

Opublikowane

2023-03-29

Jak cytować

Jaworski, ks. P., & Juśko, P. (2023). Wychowanie obywatelsko-patriotyczne na łamach czasopisma „Dziś i Jutro” w okresie międzywojennym. AUPC Studia Ad Bibliothecarum Scientiam Pertinentia, 20, 488–516. https://doi.org/10.24917/20811861.20.31

Numer

Dział

Artykuły / Articles