Dziecko jako odbiorca literatury w świetle XIX-wiecznych poradników i zaleceń lekturowych
DOI:
https://doi.org/10.24917/20811861.21.9Słowa kluczowe:
poradniki lekturowe, pedagogika, przełom antypozytywistycznyAbstrakt
Artykuł stanowi próbę ukazania najważniejszych zmian, zachodzących w idei wychowania przez lekturę na kartach poradników lekturowych z przełomu XIX i XX wieku. Zakres badań obejmuje publikacje poradnicze Piotra Chmielowskiego, Adolfa Dygasińskiego, Jana Karłowicza oraz Władysława Kozłowskiego. Wybór materiału analitycznego odzwierciedla dwie ścierające się tendencje wychowawcze przełomu antypozytywistycznego – pedagogikę tradycyjną (osadzoną mocno w systemie herbartowskim) oraz nowy nurt wychowania. Wspólna dla wymienionych poradników jest refleksja, dotycząca zalecania odpowiednich książek podopiecznym, osiągającym wiek inicjacji czytelniczej.
Bibliografia
Chmielowski P., Książka do czytania dla dzieci, Warszawa 1875.
Dygasiński A., Krytyczny katalog książek dla dzieci i młodzieży, Warszawa 1884.
Karłowicz J., Poradnik dla osób, wybierających książki dla dzieci i młodzieży, Wilno 1881.
Kozłowski W. M., Co i jak czytać? Wykształcenie samego siebie i czytelnictwo metodyczne, Warszawa 1900.
Bołdyrew A., Falkowska J., Koncepcje wychowania estetycznego w Królestwie Polskim w dobie przemian modernizacyjnych na przełomie XIX i XX wieku, „Polska Myśl Pedagogiczna” 2022, nr 8, s. 331–346.
Chrobak M., Realizm magiczny w polskiej literaturze dla dzieci i młodzieży, Kraków 2010.
Chrząstowska B., Wysłouch S., Poetyka stosowana, Warszawa 1978.
Cieślikowski J., Literatura i podkultura dziecięca, Wrocław 1975.
Gloger M., Sztuka – społeczeństwo – naród. Poglądy filozoficzno-estetyczne Władysława Mieczysława Kozłowskiego, czyli o długim trwaniu pozytywizmu, „Świat Tekstów. Rocznik Słupski” 2011, nr 9, s. 281–289.
Gogłuska-Jerzyna M., Narodziny i rozwój polskiej teorii wychowania estetycznego, „Kwartalnik Pedagogiczny” 2015, nr 3 (237), s. 21–33.
Gomóła A., Rygielska M., „Poradnik dla osób, wybierających książki dla dzieci i młodzieży”. O pewnych aspektach pedagogicznej działalności Jana Karłowicza, „Laboratorium Kultury” 2015, nr 4, s. 89–132.
Konieczna J., Kształtowanie się systemu informacji o książce dziecięcej na ziemiach polskich w XIX i w początkach XX wieku, [w:] Przestrzeń informacyjna książki, red. J. Konieczna, S. Kurek-Kokocińska, H. Tadeusiewicz, Łódź 2009.
Kula E., „Dobrą zbudowaliśmy sobie szkołę”. Cele samokształcenia młodzieży gimnazjalnej w Królestwie Polskim we wspomnieniach ludzi nauki, [w:] Dziecko w historii – między godnością a zniewoleniem, red. E. Kryńska, Ł. Kalisz, A. Suplicka, Białystok 2022, t. 2.
Kuliczkowska K., Literatura dla dzieci i młodzieży w latach 1864–1918, Warszawa 1981.
Kwiatkowska-Ratajczak M., Z perspektywy wartości. O prozie dla dzieci i młodzieży, Poznań 1994.
Łapeta-Golachowska B., Książka popularnonaukowa dla dzieci i młodzieży do roku 1918, [w:] Książka dla dziecka wczoraj, dziś, jutro, red. K. Heska-Kwaśniewicz, I. Socha, Katowice 1998.
Ługowska J., „Literackie dzieciństwo” – w kręgu czytelniczych inicjacji, „Polonistyka. Innowacje” 2016, nr 3, s. 89–98.
Mucha D., Poglądy pedagogiczne pozytywistów na wychowanie młodego pokolenia, „Kultura i Wychowanie” 2012, nr 3 (1), s. 30–47.
Nowicka A., Pedagogika moralna Immanuela Kanta jako wyraz wychowania do odpowiedzialności, „Biuletyn Historii Wychowania” 2010, nr 26, s. 87–100.
Papuzińska J., Inicjacje literackie. Problemy pierwszych kontaktów dziecka z książką, wyd. 2, Warszawa 1988.
Scheler M., Der Formalismus in der Ethik und die materiale Wertehik, Halle 1927.
Spencer H., O wychowaniu umysłowym, moralnym i fizycznym, tłum. M. Siemiradzki, wyd. 6, Warszawa 1908.
Staniów B., Czytelnictwo książki popularnonaukowej dla dzieci i młodzieży w Polsce do 1989 roku (w świetle badań), „Bibliotheca Nostra” 2016, nr 1 (43), s. 105–126.
Stankiewicz D., Logos, etos i patos patriotyzmu, „Musica Sacra” 2019, s. 8–36.
Waksmund R., Od literatury dla dzieci do literatury dziecięcej (tematy – gatunki – konteksty), Wrocław 2000.
Walasek S., Kształtowanie postaw patriotycznych w polskich rodzinach na przełomie XIX i XX wieku. Wstępne wyniki badań, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy. Studia Pedagogiczne” 1996, z. 28, s. 131–139.
Więcławek D., Programy samodoskonalenia w poradnikach wydawanych na ziemiach polskich w latach 1864–1914, Katowice 2021.
Wroczyński R., Myśl pedagogiczna i programy oświatowe w Królestwie Polskim na przełomie XIX i XX w., Warszawa 1955.
Zdanowicz A., Unormować czytanie. O poradnikach lekturowych przełomu XIX i XX wieku, [w:] Komunikowanie i komunikacja na ziemiach polskich w latach 1795–1918, red. K. Stępnik, M. Rajewski, Lublin 2008.
Życie i prace Jana Karłowicza (1836–1903), Warszawa 1904.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 AUPC Studia ad Bibliothecarum Scientiam Pertinentia
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
