A child as a recipient of literature in the light of 19th-century guides and reading recommendations
DOI:
https://doi.org/10.24917/20811861.21.9Keywords:
reading guides, pedagogy, anti-positivist breakthroughAbstract
The article attempts to identify the most significant changes occurring in the idea of education through reading on the pages of reading guides from the turn of the 19th and 20th centuries. The scope of the research includes advisory publications by Piotr Chmielowski, Adolf Dygasiński, Jan Karłowicz, and Władysław Kozłowski. The choice of analytical material reflects two conflicting educational trends of the anti-positivist breakthrough - traditional pedagogy (strongly embedded in the Herbartian system) and a new trend in education. Common to the mentioned guides is the reflection on recommending appropriate books to those under their care, reaching the age of reading initiation.
References
Chmielowski P., Książka do czytania dla dzieci, Warszawa 1875.
Dygasiński A., Krytyczny katalog książek dla dzieci i młodzieży, Warszawa 1884.
Karłowicz J., Poradnik dla osób, wybierających książki dla dzieci i młodzieży, Wilno 1881.
Kozłowski W. M., Co i jak czytać? Wykształcenie samego siebie i czytelnictwo metodyczne, Warszawa 1900.
Bołdyrew A., Falkowska J., Koncepcje wychowania estetycznego w Królestwie Polskim w dobie przemian modernizacyjnych na przełomie XIX i XX wieku, „Polska Myśl Pedagogiczna” 2022, nr 8, s. 331–346.
Chrobak M., Realizm magiczny w polskiej literaturze dla dzieci i młodzieży, Kraków 2010.
Chrząstowska B., Wysłouch S., Poetyka stosowana, Warszawa 1978.
Cieślikowski J., Literatura i podkultura dziecięca, Wrocław 1975.
Gloger M., Sztuka – społeczeństwo – naród. Poglądy filozoficzno-estetyczne Władysława Mieczysława Kozłowskiego, czyli o długim trwaniu pozytywizmu, „Świat Tekstów. Rocznik Słupski” 2011, nr 9, s. 281–289.
Gogłuska-Jerzyna M., Narodziny i rozwój polskiej teorii wychowania estetycznego, „Kwartalnik Pedagogiczny” 2015, nr 3 (237), s. 21–33.
Gomóła A., Rygielska M., „Poradnik dla osób, wybierających książki dla dzieci i młodzieży”. O pewnych aspektach pedagogicznej działalności Jana Karłowicza, „Laboratorium Kultury” 2015, nr 4, s. 89–132.
Konieczna J., Kształtowanie się systemu informacji o książce dziecięcej na ziemiach polskich w XIX i w początkach XX wieku, [w:] Przestrzeń informacyjna książki, red. J. Konieczna, S. Kurek-Kokocińska, H. Tadeusiewicz, Łódź 2009.
Kula E., „Dobrą zbudowaliśmy sobie szkołę”. Cele samokształcenia młodzieży gimnazjalnej w Królestwie Polskim we wspomnieniach ludzi nauki, [w:] Dziecko w historii – między godnością a zniewoleniem, red. E. Kryńska, Ł. Kalisz, A. Suplicka, Białystok 2022, t. 2.
Kuliczkowska K., Literatura dla dzieci i młodzieży w latach 1864–1918, Warszawa 1981.
Kwiatkowska-Ratajczak M., Z perspektywy wartości. O prozie dla dzieci i młodzieży, Poznań 1994.
Łapeta-Golachowska B., Książka popularnonaukowa dla dzieci i młodzieży do roku 1918, [w:] Książka dla dziecka wczoraj, dziś, jutro, red. K. Heska-Kwaśniewicz, I. Socha, Katowice 1998.
Ługowska J., „Literackie dzieciństwo” – w kręgu czytelniczych inicjacji, „Polonistyka. Innowacje” 2016, nr 3, s. 89–98.
Mucha D., Poglądy pedagogiczne pozytywistów na wychowanie młodego pokolenia, „Kultura i Wychowanie” 2012, nr 3 (1), s. 30–47.
Nowicka A., Pedagogika moralna Immanuela Kanta jako wyraz wychowania do odpowiedzialności, „Biuletyn Historii Wychowania” 2010, nr 26, s. 87–100.
Papuzińska J., Inicjacje literackie. Problemy pierwszych kontaktów dziecka z książką, wyd. 2, Warszawa 1988.
Scheler M., Der Formalismus in der Ethik und die materiale Wertehik, Halle 1927.
Spencer H., O wychowaniu umysłowym, moralnym i fizycznym, tłum. M. Siemiradzki, wyd. 6, Warszawa 1908.
Staniów B., Czytelnictwo książki popularnonaukowej dla dzieci i młodzieży w Polsce do 1989 roku (w świetle badań), „Bibliotheca Nostra” 2016, nr 1 (43), s. 105–126.
Stankiewicz D., Logos, etos i patos patriotyzmu, „Musica Sacra” 2019, s. 8–36.
Waksmund R., Od literatury dla dzieci do literatury dziecięcej (tematy – gatunki – konteksty), Wrocław 2000.
Walasek S., Kształtowanie postaw patriotycznych w polskich rodzinach na przełomie XIX i XX wieku. Wstępne wyniki badań, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy. Studia Pedagogiczne” 1996, z. 28, s. 131–139.
Więcławek D., Programy samodoskonalenia w poradnikach wydawanych na ziemiach polskich w latach 1864–1914, Katowice 2021.
Wroczyński R., Myśl pedagogiczna i programy oświatowe w Królestwie Polskim na przełomie XIX i XX w., Warszawa 1955.
Zdanowicz A., Unormować czytanie. O poradnikach lekturowych przełomu XIX i XX wieku, [w:] Komunikowanie i komunikacja na ziemiach polskich w latach 1795–1918, red. K. Stępnik, M. Rajewski, Lublin 2008.
Życie i prace Jana Karłowicza (1836–1903), Warszawa 1904.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2024 AUPC Studia ad Bibliothecarum Scientiam Pertinentia
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
