Lektury luminarzy z Polskich Inflant – przyczynek do dziejów czytelnictwa na prowincji oraz rynku wydawniczego epoki międzypowstaniowej
DOI:
https://doi.org/10.24917/20811861.21.6Słowa kluczowe:
czytelnictwo, prowincja, okres międzypowstaniowy, Inflanty PolskieAbstrakt
Jednym ze źródeł do badania czytelnictwa są ego-dokumenty. Potężny zasób w postaci korespondencji Zawadzkich, znanych księgarzy wileńskich, kryje w tym zakresie wiele informacji. Zachowane w archiwach wileńskich listy dwóch pisarzy z Polskich Inflant, Bujnickiego i Borcha, z okresu między dwoma powstaniami zawierają wykazy zamawianych przez nich książek z różnych oficyn wydawniczych. Są wśród nich poważne dzieła historyczne, wydania bibliofilskie, unikaty, ale też nowości: popularne powieści Kraszewskiego, Korzeniowskiego, Jankowskiego oraz publikacje użyteczne w gospodarstwie domowym. Analiza bibliologiczna tych zamówień pokazała, że zasadniczą motywacją obu pisarzy były cele praktyczne, uwarunkowane ich działalnością twórczą, w książkach historycznych poszukiwali wiedzy, w beletrystyce – wzorców fabularnych, narracyjnych, czasem światopoglądowych, w poradnikach – informacji użytkowych. Zamówienia Bujnickiego i Borcha jako mieszkańców odległych od centrów terenów pokazały również obieg książki sprowadzanej ze wszystkich trzech zaborów przez transfer oficyny Zawadzkich.
Bibliografia
Listy Michała Borcha do Józefa i Adama Zawadzkich, [w:] LVIA, rkps, sygn. F1135, op. 7, t. 389, k. 303–351.
Listy Kazimierza Bujnickiego do Adama Zawadzkiego, [w:] LMAB, rkps, sygn. F7–571, 73513, k. 1–47 oraz LVIA, sygn. F1135, op. 7, t. 389, k. 401–494.
Cybulski R., Badania rynku księgarskiego a badania czytelnictwa, [w:] Książka i biblioteka w społeczeństwie, red. W. Adamiec, Biblioteka Narodowa, Warszawa 1982, s. 220–233.
Cybulski R., Józef Zawadzki – księgarz, drukarz, wydawca, Ossolineum, Wrocław 1972.
Dymmel A., Prenumeratorzy piśmiennictwa naukowego wydanego w Królestwie Polskim w pierwszej połowie XIX wieku, Agencja Wydawniczo-Handlowa, Lublin, 1992.
Estreicher K. Polki literatki, „Niewiasta” 1862, nr 12, s. 95.
F.Z. [Feliks Zieliński], „Rubon”, „Biblioteka Warszawska” 1851, t. 2, s. 157–161.
Kostecki J., Czytelnictwo jako przedmiot refleksji naukowej, [w:] Czytanie, czytelnictwo, czytelnik, red. A. Żbikowska-Migoń, przy współudziale A. Łuszpak, Wrocław 2011, s. 11–23.
Kowkiel L., Czytelnictwo kobiet na prowincji litewsko-białoruskiej w zaborze rosyjskim, [w:] Wspólnota pamięci. Studia z dziejów kultury ziem wschodnich dawnej Rzeczypospolitej, red. J. Gwioździk, J. Malicki, Biblioteka Śląska, Katowice 2006, s. 489–500.
Kowal J., Rola wileńskiego typografa Józefa Zawadzkiego w rozwoju czasopiśmiennictwa polskiego na Litwie w epoce porozbiorowej, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica” 2016, t. 4 (34), s. 281–289.
Kraszewski J. I., List do Wydawcy „Tygodnika”. XI, „Tygodnik Petersburski” 1842, nr 85, s. 571.
Lodwalski K. [Wójcicki W.K.], Biblioteka. Dyalog, „Przegląd Naukowy” 1843, t. 2, nr 17, s. 324–338 (przedruk „Rozmaitości”, dod. do „Gazety Lwowskiej”) 1843, nr 31, s. 244–247.
Maleczyńska K., Książki i biblioteki w Polsce okresu zaborów, Wrocław 1987.
Materiały do dziejów literatury i oświaty na Litwie i Rusi z archiwum drukarni i księgarni Józefa Zawadzkiego w Wilnie z 1935 r., zebr. T. Turkowski, t. 1–2, TPN, Wilno 1935–1937.
Ochmański J., Litewski ruch narodowo-kulturalny w XIX wieku (do 1890), PWN, Białystok 1965.
Rączka-Jeziorska T., Inflanckie pitoreski. Kultura dworu ziemiańskiego dawnych Inflant Polskich w XIX wieku, IBL PAN, Warszawa 2018.
Rączka-Jeziorska T., Romantyzm polsko-inflancki sylwetki, teksty, archiwa, IBL PAN, Warszawa 2016.
Samborska-Kukuć D., Polski Inflantczyk. Kazimierz Bujnicki (1788–1878) – pisarz i wydawca, Collegium Columbinum, Kraków 2008.
Samborska-Kukuć D., „Chcę serio w świat literacki wyruszyć”– na marginesie listów Michała Borcha do Adama Zawadzkiego, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica” 2011, s. 72–78.
Samborska-Kukuć D., O „Rohnedzie” Michała Borcha, „Prace Bałtystyczne” 2018, t. 17, s. 317–326.
Socha K., Preferencje czytelnicze w świetle odnalezionych spisów prenumeratorów, „Wielogłos” 2008, nr 1, s. 148–170.
Szocki J., Księgozbiory domowe w procesie kultury czytelniczej w XIX i XX w., „Przegląd Humanistyczny” 2003, t. 47, nr 5, s. 67–76.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 AUPC Studia ad Bibliothecarum Scientiam Pertinentia
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
