A library in a landed gentry’s manor in the Kingdom of Poland in the first half of the 19th century in the light of Wincenty Wydżga’s inventory
DOI:
https://doi.org/10.24917/20811861.21.7Keywords:
landowner libraries, inventories, 19thc., Wincenty Wydżga, Kingdom of PolandAbstract
The purpose of this article is to present the book collection of Wincenty Wydżga, an example of a landed gentry library of the first half of the 19th century. The source basis was a notarial inventory drawn up in 1854, found in the Files of Ignacy Rzeszotarski, a notary in Lublin. The book collection, consisting of 584 works in 1219 volumes, was one of the more significant home libraries known from Lublin's notarial records from the period 1808-1863. More than half of the collection consisted of Polish-language prints, in addition to French, German, and less frequently in Latin and Italian. Above all, attention to stocking the library with current items is evident. The bulk of the books were published in the nineteenth century, with particularly numerous titles published after 1815 and in the following decades until the owner's death. Only single printings were from the last decades of the eighteenth century. As a result of the analysis, it was determined that the thematic content of the library was as follows: general studies (3.9%), from the social sciences (20.04%), the humanities, especially history (16.94%), in addition, geographical studies (11.73%), mathematical and natural sciences (4.65%), applied sciences (14.89%). Attention is drawn to the many agricultural studies (11.18%) devoted to new methods of cultivation and breeding. In addition, the domestic book collection included indispensable religious, medical, technical prints. Fiction (14.15%), both classics and fashionable novels, in addition to grammars and dictionaries, was an important addition. The book collection, shaped by more general trends and cultural patterns, as well as, as can be assumed, the individual needs of the owner, is an interesting example of a library that can, by virtue of its universal character, fulfill numerous functions: cognitive, utilitarian, entertainment, aesthetic, among others. Certainly, the case in question, both because of the significant size of the book collection and its varied contents, is an interesting example of the book collection of a landowner who appreciates the value of books as a medium of communication.
References
Archiwum Państwowe w Lublinie, Akta notariusza w Lublinie Ignacego Rzeszotarskiego 1849–1863.
Archiwum Państwowe w Lublinie, Akta Ksawerego Chełmickiego notariusza w Lublinie, 1831.
Bąbiak G., Sobie, ojczyźnie, potomności…. Wybrane problemy mecenatu kulturalnego elit na ziemiach polskich w XIX w., Warszawa 2010.
Bieńkowska B., Inwentarze księgozbiorów prywatnych jako źródła do badań nad czytelnictwem, „Studia o Książce” 1989, t. 18, s. 65–75.
Boniecki A., Herbarz polski, cz.1 Wiadomości historyczno-genealogiczne o rodach szlacheckich, t. 5, Warszawa 1902.
Dymmel A., Jezierski Feliks, [w:] Słownik biograficzny miasta Lublina, red. T. Radzik, A.A. Witusik, J. Ziółek, Lublin 2009, t. 3, s. 138–140.
Dymmel A., „Nabożne, szkolne, światowe”. Biblioteczki lubelskich ziemianek w pierwszej połowie XIX wieku, [w:] Na co dzień i od święta. Książka w życiu Polaków XIX –XX wieku, red. D. Jarosz, A. Chamera-Nowak, Warszawa 2015, s. 189–208.
Dymmel A., Rola książki historycznej w kształtowaniu tożsamości narodowej w XIX wieku w świetle domowych księgozbiorów inteligencji, ziemiaństwa i duchowieństwa Królestwa Polskiego, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia ad Bibliothecarum Scientiam Pertinentia” 2019, t. 17, s. 57– 72.
Erber C., Dzieje książki na Kielecczyźnie w latach 1795–1865, Kielce 1996.
Furrer N., Buch besitz und geistiger Horizont. Zur Rekonstruktion frühneuzeitlicher Privatbibliotheken, „Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi” 2016, t. 10, s. 79–94.
Głombiowski K., Problemy historii czytelnictwa, Wrocław 1966.
Grębecka W., Dzieło Krzysztofa Kluka na tle rozwoju botaniki cz. 1 Współczesny punkt widzenia, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 2000, t. 45, nr 3/4, s. 161–172.
Horodyski B., Zarys dziejów Biblioteki Ordynacji Zamoyskich, [w:] Studia nad książką poświęcone pamięci Kazimierza Piekarskiego, red. K. Budzyk, A. Kawecka-Gryczowa, Wrocław 1951, s. 259–341.
Janik M., Kalendariografia polska od XVI do XVIII wieku, [w:] Kalendarze staropolskie, red. I. Dacka-Górzyńska, J. Partyka, Warszawa 2013, s. 9–52.
Kalendarz, [w:] Słownik literatury polskiej XIX wieku, red. J. Bachórz, A. Kowalczykowa, Wrocław 1991, s. 402–403.
Kamińska-Czubała B., Zbiory Piotra Moszyńskiego. Biblioteka szlachecka w dobie romantyzmu, Kraków 2019.
Korzon K., Polskie biblioteki fundacyjne okresu zaborów, „Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej” 1981, t. 17, s. 255–261.
Kozińska-Chachaj J., Księgozbiory ziemiańskie na Lubelszczyźnie w XIX i XX wieku, „Bibliotekarz Lubelski” 2004, t. 47, s.61–74.
Kula E., Wkład nauczycieli szkół średnich w szerzenie postępu agrotechnicznego w Królestwie Polskim doby międzypowstaniowej, „Studia Pedagogiczne. Problemy Społeczne, Edukacyjne i Artystyczne” 2008, t. 17, s. 115–124.
Kusznier J., Historia rozwoju telekomunikacji optycznej, „Maszyny Elektryczne – Zeszyty Problemowe” 2016, nr 4 (112), s. 145–152.
Majewski T., Trudne początki fitopatologii w Polsce, „Prace Komisji Historii Nauki Polskiej Akademii Umiejętności” 2009, t. 9, 147–158.
Maleczyńska K., Książki i biblioteki w Polsce okresu zaborów, Warszawa 1974.
Mardofel B., Hipolit Estko (1800–1957) i fabryka cukru w Tarzymiechach, „Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej” 2010, t. 7, s.289–310.
Mężyński A., Wielkoziemiańskie biblioteki publiczne w Polsce w latach 1772–1918, „Roczniki Biblioteczne” 2002, t. 46, s. 211–242.
Migoń K., Problematyka źródłoznawcza w bibliologii, „Studia o Książce” 1985, t. 15, s. 3–38.
Minakowski M. J., Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl), [on-line:] http://www.sejm-wielki.pl/b/sw.498303 – 31.05.2023.
Olszewicz B., Kartografia polska XIX wieku, Warszawa 1998.
Panasiewicz J., Materiały do dziejów Towarzystwa Rolniczego hrubieszowskiego w Archiwum Państwowym w Zamościu, „Archiwariusz Zamojski” 2008, t. 7, s. 90–100.
Pedraza G., Manuel J., Lector, lecturas, bibliotecas…: El inventario como fuente para investigación historia, „Annales de Documentación” 1999, nr 2, s. 137–158.
Ratajczak T., Polskie modlitewniki różnych wyznań. Studium bibliologiczne, Warszawa 2019.
Reizes-Dzieduszycki J., Działalność kolekcjonerska i bibliofilska przedstawicieli arystokracji i ziemiaństwa polskiego przełomu XVIII i XIX wieku: Działyńscy, Dzieduszyccy, Baworowscy, [w:] O etosie książki: studia z dziejów bibliotek i kultury czytelniczej, red. T. Wilkoń, Katowice 2017, s. 258–269.
Rok B., Kalendarz, [w:] Encyklopedia książki, red. A. Migoń, M. Skalska-Zlat, Wrocław 2017, t. 2, s. 21– 25.
Różycki E., Z dziejów księgozbiorów i zainteresowań czytelniczych ziemian polskich na dawnych południowo-wschodnich Kresach w XIX i na początku XX wieku, [w:] O etosie książki. Studia z dziejów bibliotek i kultury czytelniczej, red. T. Wilkoń, Katowice 2017, s.160–174.
Sirko M., Zarys historii kartografii, Lublin 1999.
Sobol-Kiełbania M., Księgozbiór Zbyszewskich i Iżyckich w zbiorach Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Juliusza Słowackiego w Tarnowie, „Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi” 2016, t. 10, s. 161–181.
Szadkowski K., Napoleon – wojenne refleksje ze Świętej Heleny według relacji Emmanuela hrabiego de Las Cases, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica” 2019, t. 105, s. 37–58.
Szewczyk J., Budownictwo z gliny w dawnej polskiej literaturze technicznej, „Architecturae et Artibus” 2009, vol. 1, nr 1, s. 84–98.
Szwarc A., Resursy w Królestwie Polskim (1820–1863), „Przegląd Historyczny” 1980, t. 71, nr 1, s. 23–49.
Tchórzewska-Kabata H., Pod znakiem światła. Biblioteka Ordynacji Krasińskich 1844–1944, Warszawa 2010.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2024 AUPC Studia ad Bibliothecarum Scientiam Pertinentia
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
