Polish textbooks in Polish folk schools in Galicia in the years 1774–1873
DOI:
https://doi.org/10.24917/20811861.21.5Keywords:
secondary schools, Galicia, upbringing, school regulations, youth behavior outside school, discipline, reports and legal provisions of the National School CouncilAbstract
The aim of the article is to analyze Polish textbooks used in elementary (folk) schools in Galicia in the period 1774–1873. It mainly concerns trivial and main schools. The information base consists of archival sources, printed sources, diaries, and studies. The article shows the organizational structure of folk schools, the legal conditions for printing school textbooks, and the role of Austrian and Galician authorities in allowing them to be used. In addition, books for individual subjects and classes were collected and analyzed. The article indicates that, in schools, apart from German textbooks (constituting the vast majority), numerous books published in Polish were also used. This was especially the case in schools not subject to state authorities, i.e., in parish and commune schools.
References
Archiwum Państwowe w Rzeszowie, Zespół 180 – Szkoła Podstawowa w Tyczynie, sygn. 1 – Historyja 5.klasowej szkoły w Tyczynie 1863–1929.
Szkoła Podstawowa nr 15 w Rzeszowie-Budziwoju, Kronika szkoły.
Szkoła Podstawowa w Hermanowej, Kronika szkoły.
Zespół Szkół w Lutczy, Historia szkoły trywialnej w Lutczy.
Zespół Szkół w Strzyżowie, Szkoła Podstawowa nr 1 w Strzyżowie, Kronika szkolna.
Baranowski B. A., Kołomyjska Kreis-hauptschule i gimnazjum w Stanisławowie 1852–1862, [w:] Galicyjskie wspomnienia szkolne, opr. A. Knot, Kraków 1955, s. 235–252.
Dunikowski E., Z tęczowych dni w szkołach brzeżańskich 1861–1873, [w:] Galicyjskie wspomnienia szkolne, opr. A. Knot, Kraków 1955, s. 345–382.
Groszówka: czyli Nauka początkowa poznawania liter, sylabizowania i czytania, ułożona dla dzieci niechodzących do szkoły, Bochnia 1861.
Instrukcja dla nauczycieli szkół parafialnych, czyli trywialnych z roku 1785, opr. F. Majchrowicz, Lwów 1901.
„Kurenda Szkolna” (krakowska) 1863, nr 7, s. 49.
Książki szkolne w szkołach ludowych galicyjskich i w innych ziemiach polskich dawniej używane, opr. M. Baranowski, S. Parasiewicz, Lwów 1898.
Magryś F., Żywot chłopa działacza, Warszawa 1987.
Rozporządzenie ministerialne z 23 marca 1855, „Schul-Kurrende” (tarnowska) nr 4, 1858, s. 14.
Słomka J., Pamiętniki włościanina. Od pańszczyzny do dni dzisiejszych, Warszawa 1983.
Zbiór najważniejszych okólników i rozporządzeń zasadniczych C.K. Krajowej Rady Szkolnej, wydanych od jej ukonstytuowania się do podwładnych jej nadzorów szkolnych, w sprawach szkół ludowych, Lwów 1889.
Adamczyk M., Kształcenie młodzieży chłopskiej z obwodu sądeckiego i okolic 1772–1848, Wrocław 1981.
Baranowski M., Pogląd na rozwój szkolnictwa ludowego w Galicji od 1772 do 1895 roku, Kraków 1897.
Dobrzański J., Wychowanie i szkolnictwo w zaborze austriackim na przełomie XVIII i XIX w., [w:] Historia wychowania, t. 2, red. Ł. Kurdybacha, Warszawa 1967, s. 115–124.
Falkiewicz K., Rozwój szkolnictwa ludowego w Galicji w latach 1848–1898, Lwów 1899.
Fiutowski T., Szkolnictwo ludowe w Galicji w dobie porozbiorowej, Lwów 1913.
Gajewski B, Golcowa. Szkice z dziejów wsi, Brzozów 1989.
Gaj-Piotrowski W., Stan szkolnictwa i oświaty w rejonie Rozwadowa w latach 1772–1874, „Rocznik Województwa Rzeszowskiego” 1975, s. 23–56.
Jantzen S., Polityka szkolna terezyańsko-józefińska w Galicji, „Biblioteka Warszawska” 1905, t. 1, s. 503–517.
Juśko E., Rada Szkolna Krajowa i jej działalność na rzecz szkoły ludowej w Galicji (1868–1921), Lublin–Tarnów 2013.
Krupa M., Szkolnictwo ludowe w obwodzie przemyskim w końcu XVIII wieku, [w:] Z dziejów oświaty w Galicji, red. A. Meissner, Rzeszów 1989, s. 93–107.
Krupa M., Szkoła ludowa w Galicji w latach 1772–1790, „Rozprawy z Dziejów Oświaty” 1981, t. 24, s. 57–83.
Kumor B., Szkolnictwo ludowe w Diecezji Tarnowskiej 1786–1850, [w:] Z dziejów oświaty w Galicji, red. A. Meissner, Rzeszów 1989, s. 109–125.
Lubojemska B., Zarys dziejów szkolnictwa we Frysztaku 1424–1984, Krosno 2001.
Ładyżyński A., Galicyjskie szkoły główne w latach 1774–1869, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Prace Pedagogiczne” 1993, nr 93, s. 15–53.
Majchrowicz F., Szkolnictwo polskie pod zaborem austriackim w czasie Komisji Edukacji Narodowej, [w:] Epoka wielkiej reformy, red. S. Łempicki, Lwów–Warszawa 1923, s. 123–139.
Majorek C., Marmon W., Oświata i kultura regionu tarnowskiego w okresie rozbiorów i niewoli, [w:] Tarnów. Dzieje miasta i regionu, t. 2, red. F. Kiryk, Z. Ruta, Tarnów 1983, s. 259–286.
Majorek C., Początki austriackiego systemu szkolnictwa ludowego w Galicji w latach 1772–1780, „Rozprawy z Dziejów Oświaty” 1976, t. 19, s. 81–101.
Pelczar M., Lorens A., Sześćset lat doli i niedoli Krościenka Wyżnego i Iskrzyni 1350–1950, Krosno [1997].
Pelczar R., Szkoły parafialne na pograniczu polsko-ruskim (ukraińskim) w Galicji w latach 1772–1869, Lublin 2009.
Persowski F., Kartki z dziejów szkolnictwa w Galicji w I połowie XIX w. (głównie z terenu województwa rzeszowskiego), „Rocznik Naukowo-Dydaktyczny WSP w Rzeszowie. Nauki Pedagogiczne” 1967, z. 4., s. 387–415.
R. Pelczar, Rzymskokatolickie szkoły trywialne w Galicji w latach 1774–1875, Lublin 2014.
Skoczek A., Rys historyczno-statystyczny szkół ludowych w Galicji od roku 1772 po 1867, Kraków 1869.
Studnicki G., Zarys dziejów oświaty i szkolnictwa w Wadowicach, Wadowice 1996.
Świeboda J., Szkolnictwo ludowe w Rzeszowie pod zaborem austriackim (1772–1918), „Rocznik Województwa Rzeszowskiego” 1978, s. 5–37.
Walat W., Warzocha T., Podręczniki szkolne w Galicji w II połowie XIX i na początku XX wieku w świetle prac Komisji Podręczników Szkolnych przy Radzie Szkolnej Krajowej, „Edukacja – Technika – Informatyka” 2018, nr specj. 1, s. 45–62.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2024 AUPC Studia ad Bibliothecarum Scientiam Pertinentia
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
