The retail network of "Dom Książki" in the first years of its operation (1950–1953)
DOI:
https://doi.org/10.24917/20811861.22.12Keywords:
‘Dom Książki’, book distribution, bookselling, retail network, Communist Poland (Polish People’s Republic, PRL)Abstract
The article presents the difficulties associated with determining the size of the retail network of the "Dom Książki" in the early 1950s. This institution – responsible for book distribution – was established because of taking over existing retail outlets of publishing and bookshop cooperatives and newly established state publishing houses. The first years of the "Dom Książki" operation were marked by efforts to rationally distribute the network territorially by closing and merging existing retail outlets or establishing new professional bookshops. This causes significant difficulties in determining the numerical status of the "Dom Książki" retail network in the years 1950–1953, and the information contained in preserved archival materials and studies is often contradictory. The author presents her findings and presents how the number of "Dom Książki" retail outlets changed and what factors influenced its size.
References
Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Centralny Urząd Wydawnictw, Przemysłu Graficznego i Księgarstwa
sygn. 54, Notatka dla Obywatela Prezesa Centralnego Urzędu Wydawnictw, Przemysłu Graficznego i Księgarstwa w sprawie projektu planu sieci księgarskiej „D.K” na rok 1955 z 24 września 1953 r.
sygn. 54, PP „Dom Książki” do CUWPGiK z września 1953 r.
sygn. 54, Projekt planu rozmieszczenia sieci księgarskiej „Domu Książki” na rok 1955.
sygn. 113, Plan sieci Centrali Obrotu Księgarskiego „Dom Książki” na rok 1952 z 23 stycznia 1952 r.
sygn. 366, Główne założenia do 6-letniego planu obrotu towarowego z 15 czerwca 1950 r.
sygn. 367, Plan obrotu na 1952 r. (komentarz).
sygn. 368, Uwagi do projektu planu obrotu towarowego [Domu Książki] na 1953 r. z 16 października 1952.
sygn. 372, Notatka dla Obywatela Dyrektora Biura Kontroli i Nadzoru z 6 listopada 1950 r.
sygn. 372, Uwagi Biura Nadzoru na temat zagadnień PP „Domu Książki” wymagających dalszego rozpracowania z 23 listopada 1951 r.
sygn. 372, Uwagi na temat rozmieszczenia sieci detalicznej „Domu Książki” z 28 listopada 1951 r.
Biliński L., Instytucje wydawnicze i dystrybucja książki w Polsce, Warszawa 1975.
Biliński L., Książka w Polsce Ludowej: wydawnictwa i księgarstwo, Bibliotekarzy, Warszawa 1981.
Biliński Lucjan, Ruch wydawniczy i księgarstwo w Polsce Ludowej, Warszawa 1974.
Biliński L., Zarys rozwoju ruchu wydawniczego w Polsce Ludowej, Warszawa 1977.
Bromberg A., Książki i wydawcy. Ruch wydawniczy w Polsce Ludowej w latach 1944–1957, Warszawa 1958.
Bromberg A., Książki i wydawcy. Ruch wydawniczy w Polsce Ludowej w latach 1944–1966, Warszawa 1966.
Chamera-Nowak A., Książka a stalinizm. Centralny Urząd Wydawnictw, Przemysłu Graficznego i Księgarstwa i jego rola w kształtowaniu ruchu wydawniczo-księgarskiego w Polsce 1951–1956, Warszawa 2019.
Ciszewska W.A., Kolportaż zakładowy i instrukcje „Domu Książki” z lat 1950–951, [w:] Książka, biblioteka, informacja. Między podziałami a wspólnotą. 5, red. J. Dzieniakowska, M. Olczak-Kardas, Kielce 2016, s. 161–172.
Ciszewska W.A., Książka w Toruniu w latach 1945–1950. Ruch wydawniczo-księgarski, Toruń 2005.
Ciszewska W.A., Skażone władzą. Ruch wydawniczo-księgarski na Kujawach i Pomorzu w latach 1945–1956, Toruń 2015.
Ciszewska-Pawłowska W., Formation of the Centralized Publication Distribution Network in Poland. ‘Dom Książki’ in 1950–1953, „Polish Libraries” 2022, vol. 10, s. 227–249.
Ciszewska-Pawłowska W., W sprawie zamierzonej reorganizacji „Domu Książki”. Projekty i propozycje z 1951 r., [w:] Książki mają swoją historię. Studia ofiarowane Profesor Barbarze Bieńkowskiej, red. J. Puchalski, Warszawa 2021, s. 424–440.
Degen D., Polityka wydawnicza w sferze nauki w latach 1944–1959, Toruń 2014.
Dippel S., O księgarzach, którzy przeminęli, Wrocław 1976.
Hussak T., Byliśmy służbą społeczną. Rzecz o Stowarzyszeniu Księgarzy Polskich, Olsztyn 2004.
Hussak T., Księgarstwo bliskie czytelnikom. Nie zmarnowaliśmy szansy, Olsztyn 1999.
Jarosz D., Dzieje książki w Polsce 1944–1989. Wybór źródeł, Warszawa 2010.
Jarosz D., Jak tworzono książkę socjalistyczną? Narady wydawców i księgarzy państw bloku wschodniego 1965–1988, „Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi” 2016, t. 10, s. 317–334.
Jarosz D., Jakich książek potrzebują Polacy? Odpowiedź władzy, [w:] Na co dzień i od święta. Książka w życiu Polaków w XIX–XXI wieku, red. A. Chamera-Nowak, D. Jarosz, Warszawa 2015, s. 441–458.
Jarosz D., Władza a książka społeczno-polityczna w PRL 1956–1989, „Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi” 2013–2014, t. 7–8, s. 133–172.
Klimowicz A., Za mało czy za dużo księgarń?, „Praca Księgarska” 1949, nr 2, s. 18–20.
Kondek S.A., Organizacja obiegu książek w PRL jako eksperyment bibliologiczny, [w:] Bibliologia. Problemy badawcze nauk humanistycznych, red. D. Kuźmina, Warszawa 2007, s. 316–325.
Kondek S.A., Papierowa rewolucja. Oficjalny obieg książek w Polsce w latach 1948–1955, Warszawa 1999.
Kondek S.A., Władza i wydawcy. Polityczne uwarunkowania produkcji książek w Polsce w latach 1944–1949, Warszawa 1993.
Książka w Polsce Ludowej. Materiały do artykułów, komunikatów i przemówień. Dni Oświaty, Książki i Prasy 3–18 maja 1952 r., Warszawa 1952.
Księgarskie trzydziestolecie, „Księgarz” 1974, nr 2/3, s. 6–15.
Majerowicz K., Dom Książki 1950–1974, „Przegląd Księgarski i Wydawniczy” 1975, nr 1/2, s. 1–5.
Malawski S., Obrót księgarski. Organizacja i technika, Warszawa 1960.
Marszałek L., Podstawowe wiadomości z edytorstwa i księgarstwa, Warszawa 1988.
Moraczewski J., Rozwój sieci Domu Książki, „Księgarz” 1965, nr 3, s. 28–32.
Nieć G., Problematyka księgarska w polskich badaniach nad książką do 1989 roku, [w:] Oblicza współczesnej bibliologii. Konteksty i transgresje, red. G. Czapnik, Z. Gruszka, J. Ladorucki, Warszawa 2014, s. 167–184.
Ożarzewski C., Zarys dziejów książki i księgarstwa, Poznań 1963.
Połeć S., 15 lat Domu Książki, „Księgarz” 1965, nr 1, s. 4–13.
Połeć S., Ekonomika księgarstwa. Cz. II, Warszawa 1968.
Połeć S., Z bilansu dziesięciolecia, „Praca Księgarska” 1960, nr 1/2, s. 8.
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 17 listopada 1956 r. w sprawie właściwości niektórych naczelnych organów administracji państwowej, Dz.U. 1956, nr 54, poz. 249.
Ruch wydawniczy, prasa, drukarstwo i księgarstwo w latach 1945–1954, Warszawa 1955.
Siekierski S., Książka literacka. Potrzeby i ich realizacji w latach 1944–1986, Warszawa 1992.
Tobera M., Księgarstwo spółdzielcze i prywatne w okresie trójsektorowości polskiego rynku książki (1945–1950), „Przegląd Biblioteczny” 2014, z. 3, s. 329–363.
Tobera M., Trudne początki księgarstwa socjalistycznego. „Dom Książki” 1950–1953. Struktury detalu i hurtu, [w:] Książki mają swoją historię. Studia ofiarowane Profesor Barbarze Bieńkowskiej, red. J. Puchalski, Warszawa 2021, s. 441–468.
Tobera M., Władza i księgarze prywatni 1945–1950, [w:] Nie po myśli władzy. Studia nad cenzurą i zakresem wolności słowa na ziemiach polskich od wieku XIX do czasów współczesnych, red. D. Degen, M. Żynda, Toruń 2012, s. 99–128.
Zaremba J., Było i tak. Wspomnienia, Wrocław 1976.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 AUPC Studia ad Bibliothecarum Scientiam Pertinentia
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
