Sieć detaliczna „Domu Książki” w pierwszych latach jego funkcjonowania (1950–1953)
DOI:
https://doi.org/10.24917/20811861.22.12Słowa kluczowe:
„Dom Książki”, dystrybucja książki, księgarstwo, sieć detaliczna, Polska Rzeczypospolita LudowaAbstrakt
Artykuł przedstawia trudności związane z ustaleniem wielkości sieci detalicznej „Domu Książki” na początku lat 50. XX w. Instytucja ta – odpowiedzialna za wszystkie formy rozprowadzania książki – powstała w wyniku przejęcia istniejących placówek handlowych spółdzielni wydawniczo-księgarskich i nowo tworzonych wydawnictw państwowych. Pierwsze lata funkcjonowania „Domu Książki” to starania o racjonalne rozmieszczenia terytorialne sieci poprzez likwidację i łączenie istniejących placówek detalicznych lub zakładanie nowych profesjonalnych księgarni. Powoduje to znaczne trudności w ustaleniu stanu liczbowego sieci detalicznej „Domu Książki” w latach 1950–1953, a informacje zawarte w zachowanych materiałach archiwalnych, jak i opracowaniach często są ze sobą sprzeczne. Autorka przedstawia swoje ustalenia i prezentuje, jak zmieniała się liczba placówek detalicznych „Domu Książki” oraz jakie czynniki wpływały na jej wielkość.
Bibliografia
Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Centralny Urząd Wydawnictw, Przemysłu Graficznego i Księgarstwa
sygn. 54, Notatka dla Obywatela Prezesa Centralnego Urzędu Wydawnictw, Przemysłu Graficznego i Księgarstwa w sprawie projektu planu sieci księgarskiej „D.K” na rok 1955 z 24 września 1953 r.
sygn. 54, PP „Dom Książki” do CUWPGiK z września 1953 r.
sygn. 54, Projekt planu rozmieszczenia sieci księgarskiej „Domu Książki” na rok 1955.
sygn. 113, Plan sieci Centrali Obrotu Księgarskiego „Dom Książki” na rok 1952 z 23 stycznia 1952 r.
sygn. 366, Główne założenia do 6-letniego planu obrotu towarowego z 15 czerwca 1950 r.
sygn. 367, Plan obrotu na 1952 r. (komentarz).
sygn. 368, Uwagi do projektu planu obrotu towarowego [Domu Książki] na 1953 r. z 16 października 1952.
sygn. 372, Notatka dla Obywatela Dyrektora Biura Kontroli i Nadzoru z 6 listopada 1950 r.
sygn. 372, Uwagi Biura Nadzoru na temat zagadnień PP „Domu Książki” wymagających dalszego rozpracowania z 23 listopada 1951 r.
sygn. 372, Uwagi na temat rozmieszczenia sieci detalicznej „Domu Książki” z 28 listopada 1951 r.
Biliński L., Instytucje wydawnicze i dystrybucja książki w Polsce, Warszawa 1975.
Biliński L., Książka w Polsce Ludowej: wydawnictwa i księgarstwo, Bibliotekarzy, Warszawa 1981.
Biliński Lucjan, Ruch wydawniczy i księgarstwo w Polsce Ludowej, Warszawa 1974.
Biliński L., Zarys rozwoju ruchu wydawniczego w Polsce Ludowej, Warszawa 1977.
Bromberg A., Książki i wydawcy. Ruch wydawniczy w Polsce Ludowej w latach 1944–1957, Warszawa 1958.
Bromberg A., Książki i wydawcy. Ruch wydawniczy w Polsce Ludowej w latach 1944–1966, Warszawa 1966.
Chamera-Nowak A., Książka a stalinizm. Centralny Urząd Wydawnictw, Przemysłu Graficznego i Księgarstwa i jego rola w kształtowaniu ruchu wydawniczo-księgarskiego w Polsce 1951–1956, Warszawa 2019.
Ciszewska W.A., Kolportaż zakładowy i instrukcje „Domu Książki” z lat 1950–951, [w:] Książka, biblioteka, informacja. Między podziałami a wspólnotą. 5, red. J. Dzieniakowska, M. Olczak-Kardas, Kielce 2016, s. 161–172.
Ciszewska W.A., Książka w Toruniu w latach 1945–1950. Ruch wydawniczo-księgarski, Toruń 2005.
Ciszewska W.A., Skażone władzą. Ruch wydawniczo-księgarski na Kujawach i Pomorzu w latach 1945–1956, Toruń 2015.
Ciszewska-Pawłowska W., Formation of the Centralized Publication Distribution Network in Poland. ‘Dom Książki’ in 1950–1953, „Polish Libraries” 2022, vol. 10, s. 227–249.
Ciszewska-Pawłowska W., W sprawie zamierzonej reorganizacji „Domu Książki”. Projekty i propozycje z 1951 r., [w:] Książki mają swoją historię. Studia ofiarowane Profesor Barbarze Bieńkowskiej, red. J. Puchalski, Warszawa 2021, s. 424–440.
Degen D., Polityka wydawnicza w sferze nauki w latach 1944–1959, Toruń 2014.
Dippel S., O księgarzach, którzy przeminęli, Wrocław 1976.
Hussak T., Byliśmy służbą społeczną. Rzecz o Stowarzyszeniu Księgarzy Polskich, Olsztyn 2004.
Hussak T., Księgarstwo bliskie czytelnikom. Nie zmarnowaliśmy szansy, Olsztyn 1999.
Jarosz D., Dzieje książki w Polsce 1944–1989. Wybór źródeł, Warszawa 2010.
Jarosz D., Jak tworzono książkę socjalistyczną? Narady wydawców i księgarzy państw bloku wschodniego 1965–1988, „Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi” 2016, t. 10, s. 317–334.
Jarosz D., Jakich książek potrzebują Polacy? Odpowiedź władzy, [w:] Na co dzień i od święta. Książka w życiu Polaków w XIX–XXI wieku, red. A. Chamera-Nowak, D. Jarosz, Warszawa 2015, s. 441–458.
Jarosz D., Władza a książka społeczno-polityczna w PRL 1956–1989, „Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi” 2013–2014, t. 7–8, s. 133–172.
Klimowicz A., Za mało czy za dużo księgarń?, „Praca Księgarska” 1949, nr 2, s. 18–20.
Kondek S.A., Organizacja obiegu książek w PRL jako eksperyment bibliologiczny, [w:] Bibliologia. Problemy badawcze nauk humanistycznych, red. D. Kuźmina, Warszawa 2007, s. 316–325.
Kondek S.A., Papierowa rewolucja. Oficjalny obieg książek w Polsce w latach 1948–1955, Warszawa 1999.
Kondek S.A., Władza i wydawcy. Polityczne uwarunkowania produkcji książek w Polsce w latach 1944–1949, Warszawa 1993.
Książka w Polsce Ludowej. Materiały do artykułów, komunikatów i przemówień. Dni Oświaty, Książki i Prasy 3–18 maja 1952 r., Warszawa 1952.
Księgarskie trzydziestolecie, „Księgarz” 1974, nr 2/3, s. 6–15.
Majerowicz K., Dom Książki 1950–1974, „Przegląd Księgarski i Wydawniczy” 1975, nr 1/2, s. 1–5.
Malawski S., Obrót księgarski. Organizacja i technika, Warszawa 1960.
Marszałek L., Podstawowe wiadomości z edytorstwa i księgarstwa, Warszawa 1988.
Moraczewski J., Rozwój sieci Domu Książki, „Księgarz” 1965, nr 3, s. 28–32.
Nieć G., Problematyka księgarska w polskich badaniach nad książką do 1989 roku, [w:] Oblicza współczesnej bibliologii. Konteksty i transgresje, red. G. Czapnik, Z. Gruszka, J. Ladorucki, Warszawa 2014, s. 167–184.
Ożarzewski C., Zarys dziejów książki i księgarstwa, Poznań 1963.
Połeć S., 15 lat Domu Książki, „Księgarz” 1965, nr 1, s. 4–13.
Połeć S., Ekonomika księgarstwa. Cz. II, Warszawa 1968.
Połeć S., Z bilansu dziesięciolecia, „Praca Księgarska” 1960, nr 1/2, s. 8.
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 17 listopada 1956 r. w sprawie właściwości niektórych naczelnych organów administracji państwowej, Dz.U. 1956, nr 54, poz. 249.
Ruch wydawniczy, prasa, drukarstwo i księgarstwo w latach 1945–1954, Warszawa 1955.
Siekierski S., Książka literacka. Potrzeby i ich realizacji w latach 1944–1986, Warszawa 1992.
Tobera M., Księgarstwo spółdzielcze i prywatne w okresie trójsektorowości polskiego rynku książki (1945–1950), „Przegląd Biblioteczny” 2014, z. 3, s. 329–363.
Tobera M., Trudne początki księgarstwa socjalistycznego. „Dom Książki” 1950–1953. Struktury detalu i hurtu, [w:] Książki mają swoją historię. Studia ofiarowane Profesor Barbarze Bieńkowskiej, red. J. Puchalski, Warszawa 2021, s. 441–468.
Tobera M., Władza i księgarze prywatni 1945–1950, [w:] Nie po myśli władzy. Studia nad cenzurą i zakresem wolności słowa na ziemiach polskich od wieku XIX do czasów współczesnych, red. D. Degen, M. Żynda, Toruń 2012, s. 99–128.
Zaremba J., Było i tak. Wspomnienia, Wrocław 1976.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 AUPC Studia ad Bibliothecarum Scientiam Pertinentia
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
