Z warsztatu edytora tekstów dziewiętnastowiecznych. Problemy i dylematy wydawcy poematów Tomasza Augusta Olizarowskiego

Abstrakt

Tomasz August Olizarowski to niesłusznie zapominany romantyczny poeta, dramatopisarz, uczestnik powstania listopadowego, konspirator, emigrant, przyjaciel Kamila Cypriana Norwida oraz wydawca francuskojęzycznych dramatów Adama Mickiewicza. Większość jego ogromnego dorobku literackiego – w tym dramaty, aforystyka, liryka, publicystyka, bajki, nawet powieści prozą – pozostaje dotąd w rękopisach. Wokół poety narosło wiele stereotypów, które w dużej mierze są przyczyną takiego stanu rzeczy. Pośród wielu fałszywych opinii funkcjonuje również bardzo krzywdzące przekonanie, że jest to poeta minorum gentium. Uchodzi on za twórcę skrajnie nierównego, który wydaje się kontekstowy względem twórczości Mickiewicza i kręgu emigracji skupionej wokół Hotelu Lamberty. Zwykło się go postrzegać jako autora jednego, może dwóch dzieł w ogóle wartych uwagi. Najnowsza edycja niemal wszystkich jego Poematów z roku 2014 stworzyła niepowtarzalną szansę na przywrócenie jego oryginalnej spuścizny świadomości historycznoliterackiej. Jednocześnie praca nad tym wydaniem ujawniła wiele problemów i dylematów piętrzących się przed edytorem dzieł Olizarowskiego. Niniejszy artykuł jest właśnie próbą ukazania zaledwie wierzchu tej przysłowiowej góry lodowej. Liczne wątpliwości i rozterki związane z ogłoszeniem drukiem dorobku Dydyma wynikają zarówno z różnorodności, jak również z rozproszenia bogatej spuścizny po tym kontrowersyjnym pisarzu. Koncepcja otwartości jego dzieła okazuje się w związku z tym pełna luk, tajemnic i zagadek, stanowiąc nie lada wyzwanie dla edytora – detektywa, naukowca, archiwisty. Takie ambitne zadanie wciąż czeka na wydawcę dramatów, aforyzmów, bajek i publicystyki Olizarowskiego. Szkic ten powstał w nadziei, że być może stanie się on w niedalekiej przyszłości praktycznym drogowskazem dla redaktora wszystkich dzieł zapomnianego poety.