Libro del infante don Pedro de Portugal: przykład fikcji w średniowiecznej iberyjskiej literaturze podróżniczej
DOI:
https://doi.org/10.24917/20811861.21.1Słowa kluczowe:
Piotr (Pedro) Portugalski, Kastylia, podróże, mirabilia, libros de viajesAbstrakt
Księga infanta Pedro Portugalskiego, który podróżował po czterech stronach świata (Libro del infante don Pedro de Portugal, el cual anduvo las cuatro partidas del mundo) jest przykładem średniowiecznej „literatury fantastycznej” opartej na wcześniejszych relacjach podróżniczych i będącej ich kompilacją. W tym utworze nieznany autor wykorzystał na potrzeby stworzenia fikcyjnej relacji dzieje życia księcia Coimbry Piotra (Pedro), następcy tronu Królestwa Portugalii i brata słynnego Henryka Żeglarza, który w latach 1425-1428, prawdopodobnie w celach dyplomatycznych, odbył szereg podróży, nawiązując relacje z najważniejszymi ówczesnymi uczestnikami polityki europejskiej. W jej trakcie oddał się na usługi Zygmunta Luksemburskiego, wówczas jeszcze króla Niemiec, Czech i Węgier, a w okresie późniejszym cesarza, aby pomóc mu w krucjacie przeciwko husytom. Podróże księcia Piotra doprowadziły go do Aragonii na dwór Alfonsa V, jak i do Kastylii przed oblicze Jana II, jak również do Barcelony, Flandrii, krajów niemieckich, Anglii, Wenecji, Padwy, Ferrary i również do Rzymu, gdzie został przyjęty przez papieża Marcina V. Tymczasem w anonimowej relacji napisanej w języku kastylijskim przez nieznanego autora, określanego w większości wydań jako Gómez de Santiesteban, książę Piotr udał się do miejsc, gdzie nigdy nie był: na czagatajski dwór Timura, do władcy zaginionego królestwa chrześcijańskiego Księdza Jana oraz do grobu św. Tomasza w indyjskim Majapur. W celu stworzenia tej narracji autor Księgi wykorzystał wcześniejsze znane mu relacje z podróży, jak między innymi równie fikcyjny opis Jana z Mandeville czy nawet jeden z wariantów listu wysłanego przez legendarnego Księdza Jana, ale i jak najbardziej autentyczną relację Ambasada do Tamerlana (Embajada a Tamorlán) z kastylijskiej misji dyplomatycznej do Samarkandy, stosując kompilację wszystkich tych dzieł. Księga infanta Pedro Portugalskiego odzwierciedla szeroko rozpowszechnione w średniowiecznej literaturze wschodnie mirabilia, znane z innych wcześniejszych i ówczesnych relacji podróżniczych, co było swoistym ukłonem w stronę oczekiwań ówczesnego czytelnika, wpisującym się w podróżopisarstwo średniowieczne, uchodzące za literaturę fantasmagoryczną.
Bibliografia
Gómez de Santiesteban, Libro del Infante don Pedro de Portugal, edición e introducción por F.M. Rogers, Lisboa 1962.
Gómez de Santiesteban, Libro del Infante don Pedro de Portugal, el cual anduvo las cuatro partidas del mundo, [w:] E. Sánchez Lasmarías, Edición del Libro del infante don Pedro de Portugal, de Gómez de Santisteban, „Memorabilia” 2008, vol. 11, s. 11–30.
Las bienandanças e fortunas que escribió Lope García de Salazar en la su torre de Sant Martín de Muñatones, ed. M. Camarón, Madrid 1884.
Libro del conosçimiento de todos los rregnos et tierras et señorios que son por el mundo, et de las señales et armas que han, con transcripción, estudio e índices por María Jesús Lacarra, María del Carmen Lacarra Ducay, Alberto Montaner, Zaragozza 1999.
Rogers, F.M., The travels of the Infante Dom Pedro of Portugal, Cambridge 1961.
Burkiewicz, Ł., Życie codzienne w podróży na przykładzie Ambasady do Tamerlana (1403–1406). Z badań nad relacjami międzykulturowymi, Kraków 2019.
Fernández Duro, C., Viajes del Infante don Pedro de Portugal en el siglo XV con indicación de los de una religiosa española por las regiones orientales mil años antes, Madrid 1903.
Fick, B.W., El libro de viajes en la España medieval, Santiago de Chile 1976.
Friedman, J.B., The Monstrous Races in Medieval Art and Thought, Harvard 1981.
Gumilev, L.N., Searches for an Imaginary Kingdom: The Legend of the Kingdom of Prester John, trans. R.E.F. Smith, Cambridge-New York-New Rochelle-Melbourne-Sydney 1987.
Hill, G., A History of Cyprus, vol. 3, Cambridge 1948.
Kappler, C., Monstruos, demonios y maravillas a fines de la edad media, Madrid 1986.
Libros españoles de viajes medievales: Selección, ed. J. Rubio Tovar, Madrid 1986.
Małysz, B., Najstarsza czeska relacja podróżnicza. Poselstwo Jerzego z Podiebradów do Francji w roku 1464 w świetle dziennika Jarosława, Czeski Cieszyn 2004.
Quirini-Popławska, D., Urbs populosissima, opulentissima, liberalissima. Mit czy rzeczywistość późnośredniowiecznej Wenecji?, Kraków 1997.
Roux, J.-P., Średniowiecze szuka drogi w świat, przeł. T. Rosłanowski, Warszawa 1969.
Ruppel, A., Stanislaus Polonus. Polski drukarz i wydawca wczesnej doby w Hiszpanii, wydanie polskie rozszerzone, opr. T. Zapiór, Kraków 1970.
Silverberg, R., The Realm of Prester John, New York 1972.
Viajeros en China y libros de viajes a Oriente (Siglos XIV–XVII), ed. R. Beltrán Llavador, València 2019.
Arbel, B., The Reign of Caterina Corner (1473–1489) as a Family Affair, „Studi Veneziani” 1993, vol. 26, s. 67–85.
Beltrán Llavador, R., Los libros de viajes medievales castellanos. Introducción al panorama crítico actual: ¿cuántos libros de viajes medievales castellanos?, „Revista de filología románica”, Ejemplar dedicado a: Los libros de viajes en el mundo románico 1991, no. 1, s. 121–164.
Burkiewicz, Ł., A Cypriot royal mission to the Kingdom of Poland in 1432, „Crusades” 2011, vol. 10, s. 103–112.
Burkiewicz, Ł., Europeans as Foreigners. Relations Between the West and Timur’s Chagatai Empire at the Turn of the 14th and 15th Centuries: A Contribution to Studies on the Role Played by Embajada a Tamorlán in Contacts Between christianitas latina and the Mongols, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Sectio F, Historia” 2018, vol. 73, s. 83–103.
Burkiewicz, Ł., Kastylijczyk Pero Tafur i jego egipska misja dyplomatyczna z 1437 r. w służbie cypryjskich Lusignanów, „Perspektywy Kultury” 2023, vol. 40, s. 193–206.
Burkiewicz, Ł., Rola arcybiskupa Jana z Sultanii w stosunkach dyplomatycznych pomiędzy Mongołami a Europą Zachodnią na przełomie XIV i XV w., „Prace Historyczne Uniwersytetu Jagiellońskiego” 2017, z. 144, s. 25–42.
Burkiewicz, Ł., Two Christian princesses offered as Timur's present for King Henry III of Castile. The analysis of the introduction to Ruy Gonzalez de Clavijo's narrative (1403–1406), „Perspektywy Kultury” 2015, vol. 13, s. 159–178.
Flint, V.U., Monsters and the Antipodes in the Early Middle Ages and Enlightenment, „Viator” 1984, vol. 15, s. 65–80.
Kaliszuk, J., Recepcja Podróży Johna Mandeville’a w Polsce późnego średniowiecza i u progu czasów nowożytnych, „Przegląd Historyczny” 1998, t. 89, z. 3, s. 343–359.
Kłoczkowski, J., Europa Środkowowschodnia w historiografii krajów regionu, Lublin 1993.
Leite de Faria, F., A visita do Infante D. Pedro a Pádua e algumas edições do folheto que descreve as suas imaginárias viagens, „Studia” 1964, vol. 13–14, s. 377–485.
López Estrada, F., Viajeros españoles en Asia: La embajada de Enrique III a Tamorlán (1403–1406), „Revista Universidad Complutense” 1981, no. 3, s. 227–246.
Makowiecka, G., Un libro polaco sobre el impresor Stanislaus Polonus, „Cuadernos Bibliográficos” 1974, no. 31, s. 263–267.
Mejía Ruiz, C., El libro del Infante don Pedro de Portugal: estudio crítico y problemas de transmisión, „Revista de Filología Románica” 1998, no. 15, s. 215–232.
Mruk, W., The Travels of Sir John Mandeville as One of the Sources Forming Images of the Holy Land in Europe of the End of the Middle Ages and the Beginnings of Modern Times, „Peregrinus Cracoviensis” 2010, z. 10, s. 101–108.
Navas Sánchez-Élez, M.V., ‘Falsos amigos’ y ‘verdaderos amigos’ en el Livro do Infante D. Pedro de Portugal (1644), „Revista de Filología Románica” 2005, no. 22, s. 59–95.
Ożóg, K., Uwagi o badaniach nad średniowieczną kulturą umysłową Europy Środkowo-Wschodniej, „Kwartalnik Historyczny” 2013, R. 120, z. 4, 719–735.
Pérez Priego, M.Á., Estudio literario de los libros de viajes medievales, „Epos: Revista De filología” 1984, no. 1, s. 217–239.
Sambin, P., Il dono di una reliquia di s. Antonio a Pietro principe del Portogallo (1428), „Rivista” 1961, vol. 1, fasc. 2, s. 91–93.
Sánchez Lasmarías, E., Edición del Libro del infante don Pedro de Portugal, de Gómez de Santisteban, „Memorabilia” 2008, vol. 11, s. 1–30.
Sharrer, H.L., Evidence of a Fifteenth Century Libro del Infante don Pedro de Portugal and its Relationship to the Alexander Cycle, „Journal of Hispanic Philology” 1976–1977, vol. 1, s. 85–98.
Villalba Ruíz de Toledo, F.J., El viaje de Don Pero Tafur (1436–1439), „Arbor” 2005, t. 180, no. 711–712, s. 537–550.
Wittkower, R., Marvels of the East. A Study in the History of Monsters, „Journal of the Warburg and Courtauld Institutes” 1942, vol. 5, s. 159–197.
Zalewska, K., Mirabilia descripta. Osobliwości świata w piśmiennictwie geograficznym i kartografii średniowiecza, „Ikonotheka” 1991, t. 3, s. 5–26.
Burkiewicz, Ł., Kilka uwag na temat pochówku we wczesnej kulturze timurydzkiej (pocz. XV wieku) na podstawie kastylijskiej kroniki Embajada a Tamorlán (Ambasada do Tamerlana), [w:] Cmentarz – dziedzictwo materialne i duchowe, red. T. Klimowicz, A. Rybińska, M. Tarajko, Lublin 2021, s. 123–138.
Burkiewicz, Ł., Stout-hearted Queen Charlotte of Lusignan (1458–1464). The 'Greek' Queen of Latin Cyprus, [w:] Kobieta niepoznana na przestrzeni dziejów, red. A. Obara-Pawłowska, A. Miączewska, D. Wróbel, Lublin 2017, s. 101–122.
Coureas, N., The tribute paid to the Mamluk sultanate, 1426–1517: The perspective from Lusignan and Venetian Cyprus, [w:] Egypt and Syria in the Fatimid, Ayyubid and Mamluk eras VII: proceedings of the 16th, 17th and 18th International Colloquium Organized at the University of Ghent in May 2007, 2008 and 2009, eds. U. Vermeulen, K. D’Hulster, J. Van Steenbergen, Leuven 2013, s. 363–380.
Roumier, J., El Libro del Infante don Pedro de Portugal. Les fonctions de l'exemplarité religieuse dans un récit de voyage fictif (XVe siècle), [w:] Exemples et exemplarité en péninsule Ibérique, ed. Ghislaine Fournès, Bordeaux 2011, s. 168–169.
Taylor, B., Los libros de viajes de la Edad Media hispánica: bibliografía y recepción, [w:] Actas do IV Congresso da Associaçao Hispânica de Literatura Medieval, coord. por A.A. Nascimento, C.A. Ribeiro, vol. 1, Lisboa 1993, s. 57–70.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 AUPC Studia ad Bibliothecarum Scientiam Pertinentia
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
