Recepcja twórczości Stanisława Pagaczewskiego na łamach regionalnej prasy

Małgorzata Chrobak; Angela Bajorek

doi:10.24917/20811861.21.18

Authors

Małgorzata Chrobak Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie https://orcid.org/0000-0003-1468-3802
Angela Bajorek Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

DOI:

https://doi.org/10.24917/20811861.21.18

Keywords:

Stanislaw Pagaczewski, Krakow, press, reception, literature for children and teenagers, Polish literature under communism

Abstract

The authors analyze the reception of the works of Stanislaw Pagaczewski - writer, reporter, journalist, and author of one of the most famous fantasy and fairy tale series for children and teenagers (Porwanie Baltazara Gąbki, 1966; Misja profesora Gąbki, 1975; Gąbka i latające talerze, 1979). An attempt was made to reconstruct the media image of the writer as well as changes in the reception of the trilogy about the adventures of the Wawel Dragon, which took place after 1989. The source material includes articles collected in the Provincial Public Library of Krakow, the Bibliography of Malopolska, and the Internet. During the communist period, the interest in Pagaczewski was associated with the premieres of new books, the television adaptation of Porwanie Baltazara Gąbki in the late 1960s., the 50th anniversary of Pagaczewski's creative work (1983), and, finally, the writer's death in 1984. At the time, a positive image of both Pagaczewski and his writing was established. After 1989, the image evolved to some extent as critics began to discover links between the trilogy and the political reality of Poland. Porwanie Baltazara Gąbki was considered a testament to the era, a manifestation of the "play with communism." At the same time, Pagaczewski himself gained a reputation in the press as a contestant for totalitarianism.

References

Babulewicz K. L., Muzyka Tadeusza Kocyby do serialu „Porwanie Baltazara Gąbki”, „Kwartalnik Młodych Muzykologów UJ” 2019, nr 3, s. 99–118.

Bartelski L. M., Polscy pisarze współcześni 1939–1991. Leksykon, Warszawa 1995, s. 308–309. Dunin-Wąsowicz Paweł, Fantastyczny Kraków, Warszawa 2013.

Kolbuszewski J., Współczesne nekrologi pożegnalne, „Etnolingwistyka” 1997–1998, nr 9/10, s. 193–210.

Kowalewska U., Rola polskich serii książkowych na przykładzie serii Państwowego Wydawnictwa „Iskry” w latach 1956–1992, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Librorum” 2009, nr 15.

Kruszyńska A., Trylogia Stanisława Pagaczewskiego w kontekście kultury popularnej, „Literatura i Kultura Popularna” 2009, t. XV, s. 51–53.

Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny N–Ż, t. red. J. Krzyżanowski i in., Warszawa 1985.

Ługowska J., Dzieje smoka wawelskiego przez Stanisława Pagaczewskiego opowiedziane, [w:] Kraków mityczny. Motywy, wątki, obrazy w utworach dla dzieci i młodzieży, red. A. Baluch, M. Chrobak, M. Rogoż, Kraków 2009, s. 139–149.

Papuzińska J., Cenzura i poza nią, [w:] eadem, Mój bajarz odnowiony. Studia i szkice o literaturze młodzieżowej, Warszawa 2014; s. 123–133.

Pietrzkiewicz I., Rogoż M., Prewencyjne ingerencje cenzorskie w „Tygodniku Powszechnym” na przełomie lat 40. i 50. „Rocznik Historii Prasy Polskiej” 2011, z. 1–2.

Rogoż M., Polska literatura dla dzieci i młodzieży w okowach cenzury. Oceny wydawnicze książek z lat 1948–1956, „Roczniki Biblioteczne” 2012, nr 56, s. 55–81.

Słownik literatury dziecięcej i młodzieżowej, wyd. B. Tylicka, G. Leszczyński, Wrocław–Warszawa–Kraków 2002.

Stępień M., Kartki z dziejów Koła Polonistów Uniwersytetu Jagiellońskiego w świetle materiałów archiwalnych z lat 1918–1939, [w:] idem, Między literaturą a polityką. Rozprawy i szkice z życia literackiego XX wieku, Kraków 2012, s. 37–46.

Talko Leszek K., Vesely Karol, Królowie bajek. Opowieść o legendarnym studiu filmów rysunkowych, Wołowiec 2020.

Zamorska-Przyłuska E., Przewodnik literacki po Krakowie i województwie małopolskim, Kraków 2010.

[b.a.] Kronika, „Życie Literackie” 1984, nr 25, s. 15.

[b.a.] Zmarli, „Przekrój” z 17 VI 1984, s. 2.

[b.a.] „Order Uśmiechu” dla S. Pagaczewskiego, „Echo Krakowa” 1978, nr 156, s. 2.

Bochnak A., Julian Pagaczewski, „Prace Komisji Historii Sztuki PAU” 1939–1946, t. VIII, s. 225–232;

Dolna J., Szpieg z Krainy Deszczowców u cenzora, „Gazeta Krakowska” z 3 VI 2016, s. 16.

Florkowscy M. i M., Ludwik Zarewicz. Miłośnik Krakowa i przyjaciel Kamedułów, Kraków 2014.

Hartwig-Sosnowska J., Tęsknota za księstwem Kraka, „Nowe Książki” 1979, nr 14.

Legutko Piotr, Pisarz z Krainy Deszczowców, „Gość Niedzielny” 2016, nr 20, s. 64–65.

Lohman J., Pagaczewscy, „Kraków. Magazyn Kulturalny” 1984, nr 3 s. 48–50.

[M.K.] Zmarł Stanisław Pagaczewski, „Dziennik Polski” 1984, nr 135, s. 2; Zmarł S. Pagaczewski, „Echo Krakowa” 1984, nr 114, s. 2.

Maciejczyk K., Urzędniczych perypetii Baltazara Gąbki i jego pomysłodawcy ciąg dalszy, [on-line:] https://www.radiokrakow.pl/aktualnosci/krakow/urzedniczych-perypetii-baltazara-gabki-i-jego-pomyslodawcy-ciag-dalszy – 23.07.2023.

Maciejowski A., Karrrrramba, czyli jak powstawała niezapomniana Kraina Deszczowców, dodatek „Kraków” do „Dziennika Polskiego” 2016, nr 123.

Nyczek T., Baltazar Gąbka i komuniści, „Magazyn z Książkami”, dodatek do „Gazety Wyborczej” 2002, nr 62, s. 36.

Olech J., Kuroń i Michnik w Krainie Deszczowców, „Tygodnik Powszechny” 2002, nr 14, s. 13.

Pagaczewska-Białczyńska A., Stanisław Pagaczewski, „Kraków”, dodatek do „Gazety Wyborczej” 2014, nr 135, s. 6.

Pagaczewski S., Jak zostałem pisarzem, „Kierunki” 1973, nr 33.

Polewska A., Trochę jak smok wawelski, [on-line:] https://www.dobreksiazkimag.pl/?p=33304 – 23.07.2023).

Radłowska R., Smok Wawelski, „Kraków”, dodatek do „Gazety Wyborczej” 2016, nr 158, s. 6–7.

Radłowska R., Karramba! Pagaczewski na patrona, „Kraków”, dodatek do „Gazety Wyborczej” 2017, nr 100, s. 2.

Radzik A., Profesor Ernest Till (1846–1926). W stu sześćdziesięciolecie urodzin i osiemdziesięciolecie śmierci, „Palestra” 2006, nr 3-4, s. 125–132.

Skotnicka G., Profesor Gąbka po raz drugi, „Nowe Książki” 1976, nr 9.

Stanisław Pagaczewski, „Ziemia Ciężkowicka” 2000, nr 11, s. 11.

Stanisław Pagaczewski – twórca serdeczny, „Gazeta Krakowska” 1984, nr 136, s. 1.

Stanisław Pagaczewski: Pisarz z Krainy Deszczowców; wywiad z Grzegorzem Leszczyńskim przeprowadzony przez Katarzynę Szczerbowską, „Rzeczpospolita” 2016, nr 159, s. 26–27.

Szczerba J., Co krok, to smok, „Duży Format”, dodatek do „Gazety Wyborczej” 2002, nr 136, s. 20.

Turnau G., Baltazar Gąbka w Krainie Szczęścia, „Tygodnik Powszechny” 2007, nr 37, s. 20.

Warzecha A., Baltazar Gąbka znowu w podróży, „Dziennik Polski” 1978, nr 136, s. 3 i 7.

Warzecha A., Dziś portret – w środę spotkanie, „Dziennik Polski” 1983, nr 55, s. 6.

Wręczenie Nagrody Prezesa Rady Ministrów za twórczość dla dzieci i młodzieży. Gratulacje od Edwarda Gierka, „Życie Warszawy” 1978, nr 152, s. 2.

Wyczesany J., Z Mokrzysk w świat. Pagaczowie vel Pagaczewscy – chłopi – mieszczanie – uczeni – artyści, „Brzeski Magazyn Informacyjny” 2013, nr 1, s. 22.

Radłowska R., Stanisław Pagaczewski patronem ronda przy moście Wandy, [on-line:] https://krakow.wyborcza.pl/krakow/7,44425,21882652,stanislaw-pagaczewski-patronem-ronda-przy-moscie-wandy.html – 23.07.2023.

Ogórek P., Kraków. Spór o nazwę ronda im. Pagaczewskiego. Radny Wantuch chce ronda im. Szpiega z Krainy Deszczowców, [on-line:] https://gazetakrakowska.pl/krakow-spor-o-nazwe-ronda-im-pagaczewskiego-radny-wantuch-chce-ronda-im-szpiega-z-krainy-deszczowcow/ar/13563952 – 23.07.2023.

Gawryluk B., Zapach siana i nasion palmowych, [on-line:] https://www.radiokrakow.pl/audycje/setna-rocznica-urodzin-stanislawa-pagaczewskiego, audycja radiowa z 2007 – 23.07.2023.

Karpacz-Oboładze E., Stanisław Pagaczewski – pisarz z Krainy Deszczowców, [on-line:] https://www.polskieradio.pl/39/156/artykul/2769439,cenzura-w-krainie-deszczowcow-swiaty-stanislawa-pagaczewskiego, audycja radiowa z 2020 – 23.07.2023.

https://www.encyklopedia.ciezkowice.pl/pl/haslo,119,00129,postacie – 23.07.2023.

http://kody.miastoliteratury.pl/b/stanislaw-pagaczewski-1 – 23.07.2023.

https://www.empik.com/go/baltazar-gabka – 23.07.2023).

https://akademia.at.edu.pl/2023/06/21/kolejny-nasz-wykladowca-z-wyjatkowym-wyroznieniem/ – .

https://bialczynski.pl/klan-czyli-zadruga/o-mnie/kilka-zdjec-i-garsc-szczegolow/ – 23.07.2023.

https://bialczynski.pl/2018/04/30/sielskie-zycie-w-dworze-tillow-w-uhercach-czesc-3/ – 28.03.2023.

https://bialczynski.pl/klan-czyli-zadruga/ernest-till-1846-1926-profesor-prawa-we-lwowie-i-dwie-adolfiny-till/ – 28.03.2023.

http://www.sobieski.krakow.pl/slawni-absolwenci/ – 4.04.2023.